20-lecie Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. W. Brandta, IV Zjazd Niemcoznawców

Jeszcze do niedawna zaproponowanie takiego tematu przewodniego dla konferencji naukowej wydawałoby się mało interesujące. Niemcy i ich stosunek do Europy Wschodniej już od wielu dekad analizowano z punktu widzenia różnych dyscyplin. Zwracano po wielokroć uwagę na historyczne związki między imperialnymi celami a ich zbrodniczą realizacją podczas drugiej wojny światowej. Niesprowokowana agresja rosyjska na Ukrainę zmieniła jednak ugruntowany sposób rozważania kwestii wschodnioeuropejskich, w którym na plan pierwszy wysuwała się niemiecka wina. Po raz pierwszy od wielu dziesięcioleci Berlin został zmuszony do przedefiniowania swego stosunku do Europy Wschodniej, zwłaszcza do Moskwy i Kijowa. Mniej myśleć o przeszłości i relacjach z Rosją, a bardziej zaangażować się w otwarcie szans dla pokojowej i demokratycznej przyszłości Ukrainy. Wprawdzie zapowiadany „przełom” w tym zakresie jeszcze w pełni nie nastąpił, jednak trwająca w Niemczech od końca lutego bieżącego roku dyskusja pokazuje ewolucję stanowisk i może być zapowiedzią zmiany w różnych kierunkach.

Tegoroczny Zjazd Niemcoznawców widzimy jako jedno z wielu pól debaty o wyzwaniach, jakie pojawiły się w relacjach między Niemcami a ich sąsiadami i partnerami na wschodzie. Zjazd jest cyklicznym spotkaniem naukowym, otwartym także na różne działania popularyzujące, organizowanym przez Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego. Nasza placówka w tym roku obchodzi 20 lecie swej działalności. Centrum jest wspólną inicjatywą Uniwersytetu Wrocławskiego i Niemieckiej Centrali Wymiany Akademickiej (DAAD). W poprzednich edycjach Zjazdu uczestniczyli badacze z Polski, Niemiec i innych krajów o już ustalonej pozycji, jednak zawsze dużą uwagę zwracano także na obecność młodych niemcoznawców. Była to też okazja do prezentacji bieżących prac, najnowszych publikacji, nawiązania kontaktów i wymiany.

W czasie tegorocznego Zjazdu zaplanowano dyskusje w różnych formatach, panele, prezentacje książek, projekcie filmów. Oficjalne otwarcie Zjazdu poprzedzi wernisaż wystawy prac znanego polskiego grafika i malarza od lat działającego w Niemczech, Wiesława Smętka. Wiele paneli będzie podejmować tą problematykę ukraińską i wschodnioeuropejską z punktu widzenia Europy, a przede wszystkim Niemiec. W przypadku Niemiec nie chodzi jedynie o podjęcie refleksji nad dotychczasową polityką wschodnią i poddanie jej krytycznemu oglądowi. Proponowane przed laty podejście „zmiany poprzez handel” okazało się ostatecznie fiaskiem, było realizowane z dużą polityczną naiwnością. Niezależnie od tego przestawienie wektorów w niemieckiej polityce zagranicznej i bezwarunkowe wsparcie dla walczącej Ukrainy nadal budzi kontrowersje, wymaga dalszej pogłębionej dyskusji. W czasie Zjazdu będą podejmowane nie tylko problemy bieżące, ale także dyskutowane możliwe scenariusze na przyszłość. Czy Europa poradzi sobie z kolejnym kryzysem? Jak kryzys uchodźcy wpływa na jej kondycję? Czy solidarność europejska w zakresie bezpieczeństwa energetycznego wytrzyma próbę czasu? Jakich odpowiedzi można się spodziewać z Berlina? Czy przeszłość, zwłaszcza II wojna światowa, nadal ma warunkować stosunek Niemców do Rosji?

Dużo miejsca zamierzamy także poświęcić współpracy i wymianie między uczelniami polskimi i niemieckim. Osobny panel zostanie poświęcony wyzwaniom, przed którymi stoi szkolnictwo wyższe w czasie kryzysu na wschodzie kontynentu (wojna w Ukrainie, problem uchodźczy i inne).

Podczas Zjazdu odbędą się trzy główne wystąpienie i dyskusje. Wykład inauguracyjny wygłosi dr Marek Prawda, w drugim dniu Zjazdu odbędzie się dyskusja panelowa poświęcona polityce wschod-niej Niemiec, natomiast w trzecim, ostatnim dniu obrad, referat wygłosi federalny Koordynator rządu RFN ds. niemiecko-polskiej współpracy międzyspołecznej i transgranicznej, Dietmar Nietan. W dyskusjach panelowych podjęte będą tematy z zakresu filmoznawstwa, historii, kulturoznawstwa, literatury, politologii, prawa, socjologii i innych. Organizatorzy postanowili przybliżyć główne debaty, jak sprawę obchodzenia się z przeszłością kolonialną, czy temat powojennych reparacji / odszkodowań.

Wykaz paneli, prezentacji książek oraz projekcji filmów znajduje się w szczegółowym programie poniżej. Istnieje jeszcze możliwość zgłoszenia się do udziału w Zjeździe jako referent i / lub dyskutant. O zgłoszenia prosimy przesyłać do końca września na adres Biura Zjazdu:

Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta
Uniwersytet Wrocławski
ul. Strażnicza 1–3
PL–50–206 Wrocław
E-Mail: csne@uwr.edu.pl