Mowa inauguracyjna Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego
Mowa inauguracyjna Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego, prof. dra hab. Roberta Olkiewicza, podczas uroczystości rozpoczęcia roku akademickiego na Uniwersytecie Wrocławskim 2 października 2023 r.
VIVAT ACADEMIA!
Stając przed Wami jako rektor Uniwersytetu Wrocławskiego, pragnę poruszyć kilka zagadnień, które uważam za uniwersalne i ważne. Istota naszej pracy badawczej i dydaktycznej, opiera się nie tylko na niezwykle istotnych fundamentach nauki, ale także na fundamentalnych wartościach humanistycznych. Co więcej – jestem przekonany, że te same fundamenty dotyczą studiowania. Dlatego tym zagadnieniom poświęcę swoją mowę inaugurującą rok akademicki 2023/2024 i skieruję ją do uczących i uczonych.
WOLNOŚĆ – słowo odmieniane na wiele sposobów. Wartość jakże ważna i tak pielęgnowana w naszym środowisku. Przypisuje mu się wiele znaczeń, rozpatrywane jest w różnych kontekstach, aspektach, a każdy z nas może postrzegać je odmiennie. Zazwyczaj wolność jest rozumiana jako pewien brak ograniczeń. Ale czy brak ograniczeń to droga do prawdziwej wolności? Co czyni wolność prawdziwą?
Starożytni zauważyli, że być wolnym to przede wszystkim być panem samego siebie, nie być niewolnikiem własnych słabości. Natomiast zgodnie z chrześcijańską filozofią konsekwencją wolności jest wybór między dobrem i złem. Zacznę więc od wolności wyboru. Mojego wyboru.
Wybrałem fizykę jako swoją drogę naukową. To szczególna dyscyplina. Ograniczenia fizyczne sprawiają, że choćbyśmy chcieli czegoś bardzo dokonać to jednak prawa fizyki mówią STOP. Nie da się ich ominąć. A jednak my fizycy próbujemy. I czasem okazuje się, że przekraczamy prawa fizyki. Bo czym są wynalazki? To dzieła umysłu pozwalające przekraczać dotychczasowe granice.
Osiągnięcia fizyków przyniosły ludzkości tranzystory, lasery, ultrasonografy, aparaty rentgenowskie, tomografy, rezonanse magnetyczne i nośniki leków. Dzięki wynalazkom poprawia się standard życia. Fizyka przenosi możliwości człowieka dalej, wyżej i głębiej, paradoksalnie poza kres jego fizycznych możliwości.
Cóż, gdy moja droga naukowa zbiegła się z drogą Rektora, wolność nabrała jeszcze innego znaczenia… Szczególnego sensu nabrało bowiem poszukiwanie prawdy, kultywowanie wolności akademickiej w obszarze badań i dydaktyki, szacunek dla odrębnych poglądów, poszanowanie praw człowieka, patrzenie w przyszłość, wyglądanie tego co nowe i pielęgnowanie tradycji.
Rektor inaugurujący rok akademicki w todze, to nie tylko zwyczaj oparty na tradycji. To coś więcej – pokazujemy, że jesteśmy wierni idei, która przyświecała założycielom i fundatorom uniwersytetów.
Dlatego pragnę bardzo podkreślić, że stanowczo sprzeciwiam się próbom ograniczania zagwarantowanej Konstytucją swobody w poszukiwaniu prawdy, wolności prowadzenia badań naukowych oraz ogłaszania ich wyników. Nie mogą być one ograniczane. Jako wspólnota akademicka daliśmy temu wyraz wielokrotnie. Mówi się, że wolność kończy się tam, gdzie naruszane są prawa innych. Jak więc w tym kontekście odnieść się do tzw. wolności słowa? Proszę zwrócić uwagę, jak ważna jest rzetelność w opisywaniu rzeczywistości. Jakże cenne jest słowo oparte na próbach dotarcia do sedna prawdy, przekonałem się o tym niejednokrotnie.
Finanse Uniwersytetu to zupełnie inna, lecz równie fundamentalna sprawa. Na każdym kroku próbujemy niwelować braki funduszy na dokończenie rozpoczętych inwestycji. Udaje nam się pozyskiwać pieniądze na bieżące remonty. Próbujemy spiąć finansowo dokończenie kosztownego remontu Instytutu Historycznego na ul. Szewskiej. Zaczynamy inwestycję przy ul. Kuźniczej, gdzie stanie Instytut Muzykologii i Centrum Współpracy Polsko-Ukraińskiej.
Każdy może, zobaczyć jak niezwykle otoczenie naszej Uczelni pięknieje. Za nami trudny – nie tylko ze względów finansowych – remont budynku Collegium Antropologicum. Obecnie zaś szykujemy się do kolejnej wielomilionowej inwestycji. Tym razem na sprzęt komputerowy dla kadry naukowej i administracyjnej Uniwersytetu.
Za chwilę dokonywać będziecie kolejnych wyborów, również politycznych. Pamiętajcie, że wybory nie zawsze były wolne. A przy okazji: czy zdajecie sobie sprawę, że żyjemy w czasach najdłużej trwającej w Polsce demokracji? Historycy pewnie powiedzą, że dłużej trwała demokracja szlachecka. Tak, ale dotyczyła ona określonego stanu.
Wykorzystajcie wolność własnych wyborów. Wybierajcie mądrze.
Mówiąc o nowym roku akademickim, podsumowując rok ubiegły i snując plany na lata kolejne pozwolę sobie na wywołanie jeszcze jednego sformułowania: twórcze zaangażowanie. Nie starając się odkryć wszelkich znaczeń i powiazań leksykalnych, możemy zgodzić się, że na twórczym zaangażowaniu opiera się każdy dobrze realizowany projekt. Chciałbym abyście Wy wszyscy tu zgromadzeni: studentki i studenci wszystkich stopni i poziomów studiów, doktorantki i doktoranci, grono naukowo – dydaktyczne oraz pracownicy niebędący nauczycielami akademickimi, twórczo zaangażowali się we współtworzenie nowoczesnego Uniwersytetu Wrocławskiego. Uczelni opartej na akademickich tradycjach, wciąż rozwijającej się i mającej ambicję stania się kolebką wolności we wszystkich jej aspektach. Do realizacji tego wszystkiego niezbędne będzie twórcze zaangażowanie Was wszystkich, rozumiane jako niezwykła mieszanka wizji, pasji, kreatywności i codziennej pracy intelektualnej. Niech stanie się ono paliwem napędzającym naszą Alma Mater.
Moja wizja Uniwersytetu Wrocławskiego to wizja takiej uczelni, która jest miejscem zdobywania wiedzy, poszerzania horyzontów, a jednocześnie jest po prostu przyjaznym miejscem pracy. A wszystko opierające się na stabilnych fundamentach wartości humanistycznych i poszanowaniu drugiego człowieka. Warto w tym miejscu nadmienić, że zostały utworzone trzy fundusze: fundusz wynagrodzeń, fundusz unowocześnienia pracowni dydaktycznych i fundusz wsparcia publikowania wyników badań naukowych. Uproszczona została procedura zatrudniania nauczycieli akademickich i ich awansu. Mam nadzieję, że te działania, choć w pewnym stopniu, przyczynią się do tego, abyście mogli Państwo powiedzieć „Mój Uniwersytet”.
Drogie Studentki i Studenci: wykorzystajcie to co oferuje Wam Uniwersytet Wrocławski.
Wspaniała kadra naukowa, możliwości wynikające z udziału naszego Uniwersytetu w międzynarodowym sojuszu uczelni Arqus oraz bycia jedną z dziesięciu w Polsce Uczelni Badawczych. Pomagamy również finansowo w osiąganiu naukowych celów. Milion złotych przeznaczyliśmy w tym roku na stypendia dla zdolnych studentów, którzy dopiero rozpoczynają naukę na Uniwersytecie.
Życzę Wam samych dobrych wyborów. Jednego już dokonaliście – jesteście tu dziś z nami.
Jesteśmy dumni z naszych młodych naukowców- doktorów i doktorantów, którzy pozyskują fundusze na swoje badania m.in. z Narodowego Centrum Nauki i wielu innych programów krajowych i zagranicznych. Nasze badaczki i nasi badacze uzyskują stypendia, nagrody i wyróżnienia za swoje badania naukowe.
Bardzo się cieszę i jestem z Was dumny!
Doświadczonym Koleżankom i Kolegom dziękuję za wspieranie młodych badaczy w osiąganiu i realizowaniu ich naukowych pasji. To od Was drogie grono profesorskie młodzi czerpią inspirację. Wasze wsparcie jest nieocenione. Pamiętajcie przy tym, że to Oni nas zastąpią kiedyś i będą ten Uniwersytet kształtować w przyszłości. Dziękuję wszystkim pracownikom niebędącym nauczycielami akademickimi, którzy dbają o codzienne funkcjonowanie uczelni. Szanowni Państwo, bez waszego zaangażowania nasza uczelnia nie rozwijałaby się tak dynamicznie.
Chcę podkreślić, że rozwijamy również współpracę z innymi ośrodkami naukowymi i uczelniami wyższymi. Podpisaliśmy ważne porozumienie o wzajemnym korzystaniu z aparatury badawczej z Politechniką Wrocławską i Uniwersytetem Medycznym. Każdy z nas tu obecnych dokonał w życiu niejednego ważnego wyboru. Naukowcy wybrali swoją drogę naukową, a studenci wybrali naszą uczelnię i tu spędzą najbliższe być może najważniejsze, najpiękniejsze lata w swoim życiu.
I … na koniec: nie lękajcie się…, a to w kontekście wykładu, Pana Profesora Jerzego Kocha „O pedagogice strachu”, którego będziemy mieli zaszczyt za moment wysłuchać.
Cieszę się, że jesteśmy razem w tej pięknej, barokowej Auli Leopoldyńskiej, że wybraliście Uniwersytet Wrocławski, wspaniałą uczelnię!
Quod bonum, felix, faustum fortunatumque sit!
