Projektant maszyn molekularnych – Rafał Grzelczak
Na Uniwersytecie Wrocławskim wyjątkowo doceniamy nie tylko finalistów i laureatów olimpiad oraz kandydatów i kandydatki, którzy maturę zdali na medal, ale przede wszystkim tych, którzy chcą rozwijać swoje zainteresowania i zostać „Młodymi Badaczami”. Poznajcie Rafała Grzelczaka.
Duży krok w stronę projektowania nowych maszyn molekularnych uczynili ostatnio naukowcy z Wydziału Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Warszawskiego i Polskiej Akademii Nauk, a wśród nich jeden z naszych młodych badaczy Rafał Grzelczak.
Rafał jest w grupie badawczej prof. Bartosza Szyszki z naszego Uniwersytetu. Właśnie w tej grupie otrzymano niedawno nową klasę rotaksanów opartych na kaliksfirynach, będących hybrydami porfiryn i kalikspiroli. Wprowadzenie kaliksfiryny do osi rotaksanu spowodowało powstanie nowego rodzaj ruchu molekularnego, tzw. trzepotania („fluttering”), który nie został dotąd opisany w literaturze naukowej.
– Rafał Grzelczak, pracujący w Zespole Organicznej Chemii Supramolekularnej w swojej pracy doktorskiej zajmuje się syntezą nowych cząsteczek z wiązaniem mechanicznym i właśnie podczas badań otrzymał ciekawą grupę rotaksanów – podkreśla prof. Bartosz Szyszko.
Ostatnie badania, które opublikował Rafał Grzelczak w czasopiśmie Angewandte Chemie dotyczą implementacji nowego typu ruchu w maszyny molekularne, tzw. trzepotania (ang. fluttering), które jest umożliwione poprzez wbudowanie w strukturę cząsteczki pierścienia kaliksfirynowego. – Dodatkowo pokazaliśmy ciekawe podejście w syntezie zablokowanych mechanicznie porfirynogenów i rozbudowaliśmy wiedzę na temat istniejących już typów ruchu w maszynach molekularnych. Praca jest w mojej opinii bardzo bogata i może otworzyć drzwi do wielu ciekawych projektów – podkreśla Rafał Grzelczak.
Szczegóły badań (strona w języku angielskim)
W swojej pracy doktorskiej zajmuje się cząsteczkami zablokowanymi mechanicznie. – Wiązanie mechaniczne jest splątaniem w przestrzeni co najmniej dwóch indywiduów chemicznych, niepowiązanych ze sobą wiązaniem kowalencyjnym, a jednak stanowiących jedność – wyjaśnia nasz doktorant. – W świecie makroskopowym najprostszymi przykładami obiektów z taką własnością są ogniwa łańcuszka, bransoletka na ręce czy kolczyk w uchu. Fizyczne zbliżenie takich indywiduów pozwala na uzyskanie ciasnych przestrzeni, imitujących centra aktywne białek. Dodatkowo modyfikacje splątanych podjednostek pozwalają uzyskać kontrolę nad ich ruchem względem siebie. Takie zabiegi nadają cząsteczce charakter maszyny molekularnej – dodaje Rafał Grzelczak.
Rafał Grzelczak dwukrotnie skorzystał z Grantu Młody Badacz na UWr.
Pierwszy raz podczas konferencji w Cagliari. – W trakcie poszukiwania środków finansowych na tę międzynarodową konferencję, natknąłem się na ofertę „Grant Młody Badacz” – mówi. – Jako że program ten umożliwia opłacenie wszystkich wydatków związanych z wyjazdem, wysłałem aplikację. Po kilku tygodniach dostałem informację o przyznaniu dofinansowania.
Kolejny raz – przy okazji konferencji w Paryżu. Dofinansowanie jest na tyle wysokie, że spokojnie i komfortowo spędził czas w podróży. – Sam udział w konferencjach dał mi szerszą perspektywę na tematy chemii supramolekularnej, ponieważ przez kilka dni wykładów i prezentacji otrzymałem esencję pracy różnych zespołów badawczych – opowiada młody badacz. – Pozwala to na szukanie nowych ścieżek zastosowań i rozwoju swoich projektów.
– Ważne jest nawiązywanie kontaktów z doktorantami pracującymi w śledzonych przeze mnie zespołach, dało mi to wiedzę techniczną, jak poprawnie wykonywać problematyczne dla mnie syntezy. Czuję także, że udział w konferencjach pozwoli mi na bardziej świadomy wybór laboratorium, w którym chciałbym odbyć staż podoktorski. Dodatkowo wyjazdy te miały walory czysto poznawcze i podróżnicze – opowiada.
Dlaczego wybrał UWr? – Z polecenia kilku osób – przyznaje Rafał Grzelczak. – W trakcie studiów trafiłem na zajęcia laboratoryjne z chemii organicznej, które prowadził prof. Bartosz Szyszko. Złożyło się tak, że zostałem zaproszony do jego zespołu. Temat pracy, który mi zaproponował wydał mi się bardzo ekscytujący. Po zakończeniu studiów magisterskich uznałem, że warto dać sobie szansę na studiach doktoranckich, aby kontynuować moje badania.
Plany? – W pierwszej kolejności wyjazd na staż podoktorski za granicę. Dalsze plany na karierę zawodową będą się klarowały w następnym roku – dodaje młody badacz.
Więcej o programie:
Młody Badacz, czyli stypendia dla najlepszych! – Uniwersytet Wrocławski (uwr.edu.pl)
Więcej o naszych młodych badaczach: Stypendia i granty Młody Badacz (IDUB) – Uniwersytet Wrocławski (uwr.edu.pl)
Oprac. Katarzyna Górowicz-Maćkiewicz
