Nowy projekt na rzecz badań nad klimatem i jakością powietrza
ACTRIS to największa na świecie rozproszona infrastruktura do badań atmosferycznych. W Europie tworzy ją ponad setka podmiotów z 20 krajów. Jaką rolę ma w niej Uniwersytet Wrocławski? Jest jednym z partnerów określanych jako National Facility i właśnie stał się liderem projektu badawczego, którego budżet to prawie 22 mln zł!
Projekt „ACTRIS – infrastruktura do badania aerozoli, chmur i gazów śladowych (ACTRIS-PL 2)”, w którym Uniwersytet Wrocławski jest liderem, znalazł się 9 grudnia 2024 wśród 8 projektów, które będą finansowane w ramach programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021–2027 (FENG) (działanie 2.4 Badawcza Infrastruktura Nowoczesnej Gospodarki (BINGO) dla projektów znajdujących się na Polskiej Mapie Infrastruktury Badawczej).
Całkowity budżet projektu wynosi 21 740 939,45 PLN.
W skład konsorcjum, na czele którego stoi nasz Uniwersytet wchodzą: Instytut Geofizyki PAN, Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Uniwersytet Śląski w Katowicach , Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej PIB oraz Politechnika Wrocławska.
Projekt ma na celu dalszy rozwój infrastruktury badawczej ACTRIS w Polsce (znaczna część infrastruktury została sfinansowana ze środków uzyskanych w ramach programu POIR 4.2, którego UWr również był liderem). Dzięki projektowi zostaną rozbudowane funkcjonujące w Polsce platformy obserwacyjne i eksploracyjne, m.in. obserwatorium UWr zostanie wyposażone w automatyczny analizator składu chemicznego aerozoli ACSM (jedyne takie urządzenie w tej części Europy), a także rozbudowany zostanie lidar atmosferyczny o nowe kanały pomiarowe. Bieżące utrzymanie infrastruktury jest możliwe dzięki środkom pozyskanym przez UWr w ramach programu „Wsparcie udziału polskich zespołów naukowych w międzynarodowych projektach infrastruktury badawczej”.
ACTRIS, czyli „Aerosols, Clouds and Trace gases Research Infrastructure”, to infrastruktura badawcza dostarczająca danych pomiarowych na temat aerozoli, chmur i gazów śladowych w atmosferze.
Informacje pozyskane dzięki tej infrastrukturze umożliwiają zrozumienie wpływu tych składników na klimat oraz jakość powietrza. Każdego roku ze zgromadzonych danych korzysta ponad pięć tysięcy przedstawicieli zarówno świata nauki, organizacji pozarządowych, przedstawicieli samorządu różnego szczebla jak i sektora prywatnego,
– Infrastruktura ta jest kluczowym narzędziem w badaniach nad zmianami klimatu oraz jakością powietrza – podkreśla dr Anetta Drzeniecka-Osiadacz (kierownik projektu) z Zakładu Klimatologii i Ochrony AtmosferyWydziału Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska UWr. – Dzięki niej lepiej możemy zrozumieć różne procesy wspierające podejmowanie decyzji dotyczących ochrony środowiska naturalnego czy zdrowia publicznego – dodaje.
ACTRIS to rozproszona infrastruktura do badań atmosferycznych na świecie, na którą składa się 112 platform obserwacyjnych, 6 mierzonych komponentów i 144 zmienne. Dodatkowo działanie platform krajowych jest wspierane przez jednostki centralne, koordynujące prace całego europejskiego konsorcjum ACTRIS-ERIC.
Początki IB ACTRIS sięgają końca lat 90. XX wieku, kiedy to zaczęto dostrzegać coraz większe znaczenie aerozoli, chmur i gazów śladowych dla zrozumienia procesów klimatycznych i jakości powietrza. W odpowiedzi na te potrzeby, zainicjowano powstanie sieci badawczych, które ewoluowały i połączyły się w infrastrukturę badawczą ACTRIS.
Nadrzędnym celem tego europejskiego konsorcjum jest dostarczanie danych naukowych wysokiej jakości oraz wytworzenie standardów pomiarowych w dziedzinie aerozoli, chmur i gazów śladowych.
Infrastruktura ACTRIS obejmuje różnorodne metodyki pomiarowe, zarówno z wykorzystaniem technik in-situ, jak i teledetekcyjnych. Dzięki temu z dużą precyzją można monitorować skład atmosfery oraz zmiany w jej strukturze. Od momentu swojego powstania ACTRIS stale rozwija się i rozbudowuje współpracując ze środowiskiem naukowym, organizacjami międzynarodowymi oraz agencjami rządowymi, aby efektywnie prowadzić badania nad atmosferą, jej oddziaływaniem na klimat i środowisko oraz zdrowie społeczeństwa
Istota problemu jakim jest określenie zmienności czasowej, przestrzennej a także właściwości aerozoli i roli tych substancji w środowisku wskazuje na znaczenie dostarczenia zintegrowanych, jednolitych pod względem metodycznym danych. – Te założenia są zaś głównym motywem rozwoju Infrastruktury badawczej ACTRIS – podkreśla dr Anetta Drzeniecka-Osiadacz.
W 2016 r. IB ACTRIS została wpisana na Mapę Drogową ESFRI, a następnie otrzymała dofinansowanie w ramach tzw. fazy przygotowawczej (ACTRIS PPP) na lata 2017–2019 i fazy implementacyjnej (ACTRIS IMP) na lata 2019 – 2023. Jednak, jednym z najważniejszych etapów w rozwoju infrastruktury było podjęcie w kwietniu 2023 r. przez Komisję Europejską decyzji o ustanowieniu infrastruktury badawczej aerozoli, chmur i gazów śladowych ACTRIS (The Aerosol, Clouds and Trace Gases Research Infrastructure) jako konsorcjum europejskiej infrastruktury badawczej (ERIC – European Research Infrastructure Consortium).
Wśród siedemnastu państw-założycieli tej międzynarodowej infrastruktury jest Polska.
Wszystkie usługi ACTRIS są dostępne na stronie http://www.actris.eu. Czytaj też: https://uwr.edu.pl/uniwersytet-wroclawski-jako-jedna-z-platform-obserwacyjnych-europejskiego-konsorcjum-actris-eric/
Data publikacji: 12.12.2024 r.
Dodane przez: M.K.
