Rozwiązania mobilne w badaniu zaburzeń odżywiania w Japonii
O istotnej roli technologii mobilnych w leczeniu chorób związanych z napadami objadania się i otyłością opowiada prof. dr hab. Anna Brytek-Matera z Instytutu Psychologii UWr.
Nasza wcześniejsza rozmowa dotyczyła problematyki zaburzeń odżywiania w Japonii. Obecnie, jako laureatka programu Walczak NAWA realizowanego we współpracy z Agencją Badań Medycznych, przebywa Pani na stypendium naukowym w University of Tokyo. Jaki jest cel aktualnego projektu badawczego?
Badania prowadzone we współpracy z profesorem Kazuhiro Yoshiuchim i jego zespołem dotyczą oceny mobilnej interwencji zdrowotnej w leczeniu pacjentów z zaburzeniem z napadami objadania się oraz otyłością. Skupiamy się głównie na analizie częstości występowania epizodów objadania się oraz na ich redukcji wykorzystując popularne w dziedzinie telemedycyny rozwiązania mobilne (mHealth). Poza czynnikami psychologicznymi, takimi jak nastrój czy poziom stresu, w badaniach wykorzystaliśmy również system ciągłego monitorowania glikemii w celu oceny stężenia glukozy w płynie śródmiąższowym przed i po spożyciu jedzenia, zarówno w przypadku regularnych posiłków, jak i epizodów objadania się. Nasze wstępne wyniki badań (Kikuchi i wsp., 2025) pokazują, że u pacjentów z zaburzeniami odżywiania przejawiającymi napady objadania się wyższy poziom powiązanych ze sobą stanów nastroju (tj. depresji, lęku i stresu) oraz podwyższony poziom stężenie glukozy w płynie śródmiąższowym był istotnie związany z napadami objadania się. Wyniki istniejących badań potwierdzają nasze rezultaty dowodząc, że nawet jednodniowe nadmierne spożycie wysokotłuszczowych produktów może prowadzić do wzrostu poziomu glukozy i insuliny we krwi.
Aplikacje i technologie mobilne w dziedzinie medycyny są powszechnie stosowane. Jak wygląda ich wykorzystanie w Japonii?
Zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i krajach Europy Zachodniej aplikacje i technologie mobilne stanowią coraz bardziej nieodzowny element współczesnej opieki zdrowotnej. Wykorzystuje się je do analizy zachowań żywieniowych czy chorób dietozależnych. Niemniej jednak, badania prowadzone w Japonii w zakresie wykorzystania technologii z zakresu zdrowia mobilnego w tym obszarze są ograniczone. Wyniki naszego przeglądu literatury (Brytek-Matera i Yoshiuchi, 2025), pokazują, że w 75% badań prowadzonych w Japonii głównymi narzędziami mobilnymi w monitorowaniu zachowań żywieniowych były palmtopy (z ang. personal digital assistant).
Wyniki licznych badań wskazują, że technologie mobilnego zdrowia nie tylko umożliwiają ciągłe monitorowanie zachowań żywieniowych, ale przede wszystkim, dzięki precyzyjnemu gromadzeniu danych, dostarczają informacji na temat nawyków i zachowań pacjentów w czasie rzeczywistym, co w przyszłości może ułatwić wdrażanie bardziej spersonalizowanych i skutecznych interwencji w zakresie szeroko pojętego zdrowia.
Państwa badania obejmują również pacjentów z otyłością. Czy problem nadmiernej masy ciała istnieje w Japonii?
W Japonii częstość występowania otyłości jest zdecydowanie niższa aniżeli w krajach zachodniego kręgu kulturowego. W 2016 roku, odsetek dorosłych osób z otyłością wynosił 3,7% u kobiet i 4,8% u mężczyzn. Wskaźniki te były zdecydowanie niższe aniżeli w Stanach Zjednoczonych, gdzie otyłość występowała u 37% kobiet i 35,5% mężczyzn. W 2019 roku odsetek nadwagi i otyłości w państwach wchodzących w skład Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju był najniższy w Japonii i wynosił 27,2%. Dla porównania, najwyższy wskaźnik, przekraczający 75%, odnotowano w Meksyku. Wyniki badań japońskich (opublikowane w 2022 r.) wskazują na relatywnie stabilny poziom utrzymywania się średniego wskaźnika masy ciała u osób dorosłych na przestrzeni czterech dekad we wszystkich 47 prefekturach Japonii. Mimo, iż odsetek kobiet z otyłością pozostał w znacznym stopniu stabilny na przestrzeni ostatnich trzech dziesięcioleci, rozpowszechnienie nadwagi i otyłości u młodych mężczyzn niemal podwoiło się w tym czasie.
Z naszej poprzedniej rozmowy wiemy, że istnieją różnice kulturowe dotyczące diagnozowania zaburzeń odżywiania. Czy podobna sytuacja istnieje w przypadku otyłości?
Japan Society for the Study of Obesity klasyfikuje wskaźnik masy ciała utrzymujący się na poziomie równym bądź wyższym niż 25 kg/m² jako „chorobę otyłościową”. Z kolei, Światowa Organizacja Zdrowia informuje o wskaźniku masy ciała na poziomie równym bądź wyższym niż 30 kg/m². Na marginesie dodam, że w połowie stycznia br. Komisja kierowana przez profesora Francesco Rubino z Kings College London opublikowała (w The Lancet Diabetes & Endocrinology) nową definicję otyłości: otyłość przedkliniczną oraz otyłość kliniczną. Pierwsza powiązana jest z nadmierną tkanką tłuszczową z zachowaną funkcją innych tkanek i narządów oraz ogólnie zwiększonym ryzykiem rozwoju otyłości klinicznej. Natomiast, otyłość kliniczną zdefiniowano jako przewlekłą, ogólnoustrojową chorobę charakteryzująca się zmianami w funkcjonowaniu tkanek i narządów spowodowanymi nadmierną tkanką tłuszczową. Otyłość kliniczna może prowadzić do poważnych uszkodzeń narządów, przyczyniając się do występowania zaburzeń funkcjonowania oraz potencjalnie zagrażających życiu powikłań.
Jak zauważamy, Japan Society for the Study of Obesity przyjęło bardziej wrażliwy próg odcięcia dla otyłości. Wyniki istniejących badań wskazują bowiem, że Japończycy wykazują większe ryzyko powikłań zdrowotnych związanych z nadmierną masą ciała (np. chorób sercowo-naczyniowych) przy niższych wartościach wskaźnika masy ciała w porównaniu z osobami z zachodniego kręgu kulturowego. Ponadto, na tym samym poziomie wskaźnika masy ciała, Japończycy posiadają często wyższy poziom tkanki tłuszczowej (tłuszcz trzewny). Mając na uwadze powyższe, zapobieganie nadwadze i otyłości stanowi istotny obszar działań polityki zdrowotnej w Japonii.
Pani pobyt w Uniwersytecie Tokijskim można uznać za owocny.
Bez wątpienia. Wyniki naszej pracy prezentowałam na międzynarodowej konferencji w Kioto. Dwa kolejne wystąpienia będą miały miejsce podczas 18. Międzynarodowego Kongresu Medycyny Behawioralnej oraz 25. Światowego Kongresu Psychiatrycznego. Na zaproszenie Japanese Society of Anxiety and Related Disorders (JSARD) miałam również przyjemność i zaszczyt wygłosić wykład (“Eating disorder pathology: clinical features, psychiatric comorbidities and treatment”) podczas konferencji organizowanej przez JSARD w Tokio. Ponadto, na zaproszenie Wydziału Medycyny Psychosomatycznej (po raz piaty) wygłosiłam wykład na temat „Randomised controlled trials of mHealth intervention for binge eating disorder”. Obecnie, pracujemy nad dwoma publikacjami naukowymi. Pobyt w Uniwersytecie Tokijskim umożliwił mi także nawiązanie kontaktów z badaczami z innych japońskich ośrodków, jak np. Kyushu University Hospital w Fukuoce. W przyszłości planujemy ocenić rozpowszechnienie ortoreksji psychicznej w Japonii, ze względu na brak prac empirycznych w tym obszarze.
******************************
Prof. dr hab. Anna Brytek-Matera należy do grona 2% najczęściej cytowanych naukowców na świecie (World’s TOP 2% Scientists; the single-year impact list: od 2021 r.). Gościła z wykładami w Australii (Western Sydney University), Francji (University of Nantes, University of Bordeaux), we Włoszech (University of Padova, University of Pavia), Wielkiej Brytanii (University of West London), Japonii (University of Tokyo) oraz Stanach Zjednoczonych (Stanford University). Laureatka stypendium Rządu Francuskiego „Cotutelle”, stypendium „START” Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, programu „Mentoring” Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, Nagrody Ministra Edukacji i Nauki. Stypendystka Fondation Maison des Sciences de l’Homme w Paryżu oraz Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej (Program im. Bekkera, Program in. Walczaka).
Data publikacji: 28.05.2025 r.
Dodane przez: E.K.
