„Winogrady i winne wzgórza. Uprawa i produkcja wina na średniowiecznym Śląsku”
Polskie wino – choć nie tak popularne, jak jego zachodnioeuropejski odpowiednik, ma ciekawą historię. Jego „kariera” rozpoczęła się od stołów elit – książąt i biskupów, na ławach zamkowych i klasztornych. Goszczono nim posłów i wysokiej pozycji dygnitarzy, a na weselach i zaręczynach częstowano nim gości. Wino uważano za napój prestiżowy, dlatego istniało przekonanie, że osoby aspirujące do elit społecznych, powinny je spożywać. Wysoki status tego trunku wynikał także z jego funkcji sakralnej – podczas obrządków w Kościele Katolickim symbolizuje krew Jezusa. Sytuacja zaczęła zmieniać się w późnym średniowieczu, kiedy wino stało się dostępne dla niższych grup społecznych. Wraz z rozpowszechnieniem się wina na Śląsku zmniejszyła się jego cena, a zwiększyła różnorodność.
Historię wina na średniowiecznym Śląsku przedstawia w swojej książce „Winogrady i winne wzgórza. Uprawa i produkcja wina na średniowiecznym Śląsku” pani Dagmara Adamska, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego. Autorka dotarła do ciekawych materiałów źródłowych – rycin, map, artefaktów i zbiorów archiwalnych, które obecnie znajdują się pod opieką Archiwum Państwowego we Wrocławiu i w jego oddziałach oraz częściowo w Pradze, Brnie i w Berlinie. Informacje znalezione przez profesor Adamską są niezwykle cenne, a ich liczba pozytywnie zaskakuje. Gromadząc dane w przysłowiowym „folderze”, przez wiele lat zebrała imponującą liczbę archiwaliów, wśród których znalazły się pieczęcie, rejestr piwnicy winnej, a nawet spisane umowy, np. porozumienie między Radą Miasta w Brzegu, a winiarzami. Ta ostatnia informuje mi.in. o wspólnych kosztach doprowadzenia wodociągu do winnic pod Brzegiem. Do początku XX wieku materiały te były przechowywane w kancelariach ratuszowych. Przykładem tego jest zbiór makulatury (brudnopisy rachunków i dokumentów) w kancelarii świdnickiej, który wrzucono pod więźbę dachową. W dobrym stanie przetrwały również archiwalia innych miast.
Publikacja przedstawia prawdopodobnie kompletną listę miejsc, w których w średniowieczu uprawiano winorośl. Pozwala spojrzeć na rolę wina krajowego (pod taką nazwą funkcjonowało ono w źródłach), jako na element rozwoju kultury stołu i zmieniających się ówczesnych gustów. Przedstawia zagadnienia techniczne – w jaki sposób przechowywano wino, jak poprawiano jego jakość, czym je doprawiano i w jaki sposób radzono sobie z procesem kwaśnienia. Podejmuje również temat wina zagranicznego – skąd sprowadzano je na Śląsk i za jaką cenę.
„Winogrady i winne wzgórza. Uprawa i produkcja wina na średniowiecznym Śląsku” odkrywa przed czytelnikiem niezwykły rozdział historii regionu, w którym wino było ważną częścią życia codziennego, religii i kultury. W średniowieczu na terenie dzisiejszego Przedmieścia Świdnickiego, a także na Hubach, Tarnogaju, Gaju i Gliniankach istniała ludność tzw. kapuściarzami lub zieleniarzami, która specjalizowała się w produkcji owoców i warzyw. Ludność ta wyróżniała się odrębną kulturą, strojem, a nawet dialektem. W publikacji profesor Adamskiej znajdziemy informację o cechu założonym przez winiarzy, którzy tworzyli podobne odrębne społeczności z wyjątkowymi tradycjami, obyczajami i architekturą.
Książka zainteresuje nie tylko pasjonatów historii i miłośników wina, ale jest obowiązkową pozycją dla każdego, kto chce odkryć winiarską tożsamość Śląska. Publikacja w ciekawy sposób ukazuje relacje między człowiekiem a środowiskiem, a tekst uzupełniają skany ilustracji, rycin, map oraz zdjęcia artefaktów. Więcej o publikacji można dowiedzieć się na konferencji prasowej 4 czerwca o godzinie 11:00 w Ogrodzie Botanicznym oraz na spotkaniu autorskim 5 czerwca o godzinie 18:00 w Saloniku Kulturalnym Biblioteki Uniwersytetu Wrocławskiego.
Wstęp wolny – serdecznie zapraszamy!
Tekst: Anna Klementowska, Dział ds. Nauki
Data publikacji: 3.06.2025
Dodane przez: M.K.
