Dudy i ich historia pod okiem naszego muzykologa
Prof. dr hab. Zbigniew J. Przerembski z Zakładu Muzykologii Systematycznej w Instytucie Muzykologii na Wydziale Nauk Historycznych i Pedagogicznych został kierownikiem międzynarodowego grantu Unii Europejskiej „Historical and Ethnographic Study of Belarusian Bagpipes: Symbolism, Music and Cultural Revival”, w ramach programu EU4 Belarus SALT III. W projekcie uczestniczą też badacze białoruscy: Uladzimir Lobach i Eugen Baryshnikau.
Naukowiec specjalizuje się w badaniu muzyki ludowej i dziejów muzyki tradycyjnej, analizą i klasyfikacją stylów, gatunków oraz instrumentów i praktyki wykonawczej. Najnowsze badania mają cel naukowy i społeczny. Służą udokumentowaniu historycznego dziedzictwa kulturowego, w tym muzycznego dorzecza Dźwiny, pogłębieniu wiedzy instrumentologicznej na temat dud typu wschodniosłowiańskiego (wschodnioeuropejskiego) – ich pochodzenia i ewolucji pod względem budowy, właściwości muzycznych, także znaczeń symbolicznych w kulturze.
Badania obejmą głównie obszar położony w dorzeczu rzeki Dźwiny (i w pewnej mierze okolicznych terenów), będący matecznikiem wchodniosłowiańskiego (wschodnioeuropejskiego) rodzaju dud, określanych jako białoruskie.
Dźwina płynie przez Rosję (Andrieapol w obwodzie twerskim), Białoruś (Witebsk i Połock) oraz Łotwę (Dyneburg, Salaspils i Rygę) uchodząc do Zatoki Ryskiej. Zatem wzięta pod uwagę będzie praktyka dudziarska nie tylko na terenie etnicznej Białorusi, ale też wschodniej Litwy, wschodniej Łotwy (Łatgalii) i zachodniej Rosji. Zakres semantyczny nazwy dudy białoruskie będzie więc poszerzony i uściślony.
W badaniach uwzględnione zostaną różnego typu źródła; historyczne: pisane (w tym językoznawcze), ikonograficzne – sięgające końca XV stulecia, jak również folklorystyczne, etnograficzne, pochodzące z eksploracji terenowych od XIX wieku do czasów współczesnych.
– Będą to kompleksowe badania historyczne, etnograficzne oraz instrumentologiczne – zapowiada prof. Zbigniew J. Przerembski. – Mogą służyć jako wsparcie dla instytucji kultury w promowaniu, kultywowaniu tradycji muzycznej tego obszaru, w tym dudowej, co ma szansę wspomóc przede wszystkim białoruską tożsamość kulturową – dodaje.
Zostanie opublikowana dwujęzyczna (białorusko-angielska) monografia dud, ukazująca dzieje tego instrumentu począwszy od późnego średniowiecza do czasów współczesnych, z dodatkiem źródeł archiwalnych i transkrypcji muzycznych dudowych melodii. Melodie te (pochodzące z 56 nagrań autentycznych dudziarzy z okresu sprzed II wojny światowej) znajdą się na płytach CD i platformach streamingowych. Opracowany zostanie także praktyczny przewodnik gry na białoruskich dudach, jako pomoc dla muzyków i edukatorów.
Oprac. Katarzyna Górowicz-Maćkiewicz
Data publikacji: 4.12.2025
Dodane przez: M.K.
