Arqus: dr Agata Dorotkiewicz-Jach i Arqus Living Lab
Dr Agata Dorotkiewicz-Jach jest mikrobiologiem zatrudnionym w Uniwersytecie Wrocławskim, na Wydziale Nauk Biologicznych w Zakładzie Biologii Patogenów i Immunologii. Jej główne zainteresowania i dorobek naukowy koncentrują się na alternatywnych terapiach antybakteryjnych, gdzie bada antybiotyki w nowej odsłonie w połączeniu ze związkami anty-wirulentnymi, z bakteriofagami oraz z metalami. W swojej pracy na Uniwersytecie Wrocławskim od lat angażuje się również w sprawy dydaktyczno-wychowawcze, organizacyjne i popularyzatorskie. Przez wiele lat pełniła funkcję Zastępcy Dyrektora Instytutu Genetyki i Mikrobiologii ds. dydaktycznych dbając o jakość kształcenia na kierunku Mikrobiologia, który współtworzyła. W swoje badania naukowe aktywnie angażuje nowe pokolenia studentów. Jest opiekunem licznych prac licencjackich, magisterskich oraz doktorskich o tematyce związanej z alternatywnymi terapiami antybakteryjnymi. Swoją wiedzę przekazuje w trakcie autorskich zajęć jak i działalności popularyzatorskiej skierowanych zarówno do studentów krajowych jak i zagranicznych, ale także do szeroko rozumianego społeczeństwa. Od września 2023 roku podjęła się pracy w ramach Sojuszu ARQUS, w którym widzi ogromny potencjał rozwoju zarówno na polu dydaktyki i nauki jak i współpracy z otoczeniem społeczno-gospodarczym.
Czym się zajmujesz w ramach działalności UWr w Sojuszu ARQUS?
W Sojuszu ARQUS jestem Liderem klastra Climat Change and Sustainable Development (CChSD) w ramach pakietu WP02 Arqus Living Lab. Moim głównym zadaniem jest koordynowanie prac wszystkich 9 europejskich Uniwersytetów zrzeszonych w Sojuszu w zakresie działań związanych ze zmianami klimatycznymi i zrównoważonym rozwojem. Uniwersytet Wrocławski wraz z Uniwersytetami w Lipsku (Niemcy) oraz w Graz (Austria) został wyznaczony jako co-Lider w pakiecie WP02, którego rolą jest wypracowanie wspólnego stanowiska, podejścia oraz społeczności działającej na zasadzie Living Lab („żywe laboratorium”).
To moja oficjalna funkcja, natomiast jako naukowiec i dydaktyk jestem również aktywnie zaangażowana w prace i aktywności swojego klastra a także w działania w ramach innych pakietów, których w projekcie jest aż 15. Dla mnie jako mikrobiologa, problematyka dotycząca zmian klimatycznych i zrównoważonego rozwoju jest bardzo interesująca i niezwykle ważna. Pojmuję wszystkie nasze działania jako holistyczne podejście dla dobra naszej Planety, której jesteśmy nierozłącznym elementem.
W obrębie klastra CChSD zrzeszamy zaangażowanych akademików, naukowców i dydaktyków przy czym nie rozróżniamy czy jesteśmy biologami, geologami, chemikami, fizykami, inżynierami od energetyki czy też socjologami. WSZYSCY mamy do zaoferowania Naszej Planecie rozwiązania i specyficzne podejścia, które mogą ją uratować i sprawić, że przyszłym pokoleniom będzie się żyło lepiej. Dzięki Sojuszowi ARQUS powstał zespół ludzi mających interdyscyplinarne spojrzenie na problematykę CChSD. Nasza wszechstronność wynikająca ze zróżnicowania reprezentowanych dyscyplin jest ogromną siłą i potencjałem, który umożliwia szersze zrozumienie funkcjonowania Naszej Planety.
Czym jest zatem Arqus Living Lab?
Ogólnie Living Labs czyli „żywe laboratoria” nie mają jednolitej definicji, dlatego staramy się w obrębie pakietu WP02 oraz wszystkich jego 3 klastrów wypracować wspólne podejście do tego zagadnienia. Laboratorium Arqus Living Lab w naszym przekonaniu stanowi innowacyjną koncepcję promującą tworzenie i rozwój społeczności i przestrzeni w celu generowania interdyscyplinarnego, opartego na wyzwaniach podejścia do głównych problemów społecznych, w szczególności trzech priorytetów ustanowionych przez Sojusz ARQUS. W obrębie 3 klastrów w ramach WP02 różnimy się jednak szczegółowym pojmowaniem i podejściem do zagadnienia ze względu na różną specyfikę realizowanych priorytetów. Na początku stycznia na Uniwersytecie w Lipsku odbędzie się workshop z udziałem członków całego pakietu WP02 oraz managementu, który pozwoli nam na wypracowanie spójnych wytycznych dotyczących definicji Arqus Living Lab na potrzeby Sojuszu. Natomiast zgodnie z oficjalnie obowiązującymi definicjami, które można odnaleźć w licznych opracowaniach Living Labs są to także otwarte sieci, a nawet „ekosystemy” innowacji, w których użytkownicy i szeroko pojmowani konsumenci tzw. interesariusze zewnętrzni (z ang. steakholders) są angażowani w opracowywanie nowych rozwiązań w różnych zakresach. W tym kontekście żywe laboratoria działają jako organizatorzy lub pośrednicy pomiędzy obywatelami, organizacjami badawczymi, firmami i agencjami a także instytucjami rządowymi. My jako członkowie społeczności akademickiej mamy tu szczególne miejsce. Od nas zależy propagowanie rzetelnej wiedzy i kształcenie postaw przyszłych pokoleń. Wpływamy na społeczeństwo jak i sektor rządowy, ale także na przemysł. Uniwersytet Wrocławski jak i inne uczelnie Sojuszu od lat zaangażowane są w tego typu działania i ewoluują wraz z całą Planetą w odpowiedzi na stawiane przed nami wyzwania.
Jakie priorytety realizuje społeczność Arqus Living Lab?
„Żywe laboratoria” mają ogromny potencjał i mogą dotyczyć właściwie każdej dziedziny życia. W ramach Sojuszu ARQUS zostały wyłonione 3 priorytety zorganizowane w 3 klastry w ramach pakietu WP02: zmiany klimatyczne i zrównoważony rozwój (CChSD-Climate Change & Sustainable Development), transformacja cyfrowa i sztuczna inteligencja (DTAI-Digital Transformation & Artificial Intelligence) oraz promowanie tożsamości i dziedzictwa europejskiego (EIH-European Identity & Heritage) dla przyszłości Europy. Uniwersytet Wrocławski jest odpowiedzialny za klaster CChSD, Uniwersytet w Lipsku za EIH natomiast Uniwersytet w Graz za DTAI.
Co jest celem społeczności Arqus Living Lab?
Zgodnie z celami i zaleceniami zawartymi w najnowszych wytycznych UE dotyczących edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju środowiska oraz w planie działania w zakresie edukacji cyfrowej, Sojusz ma na celu stymulowanie silnych inicjatyw dążących do modyfikacji działań edukacyjnych na wszystkich poziomach kształcenia na rzecz transformacji ekologicznej i cyfrowej. Dążymy również do zapewnienia pełnego wykorzystania synergii między edukacją, badaniami naukowymi, innowacjami i rozpowszechnianiem poprzez tworzenie rozwiązań w jednej otwartej przestrzeni. Arqus Living Lab jest zatem przede wszystkim otwartą przestrzenią do tworzenia inicjatyw przez pracowników naukowych, dydaktyków, specjalistów, studentów i interesariuszy zewnętrznych (tj. przedsiębiorstwa, organizacje pozarządowe, władze lokalne i regionalne, szkoły, muzea itp.). Dzięki zagwarantowaniu przestrzeni do współpracy dążymy w kierunku wspólnego celu, jakim jest przyczynianie się do wypracowania rozwiązań w odpowiedzi na wyzwania czekające Europę w przyszłości poprzez edukację, badania naukowe i innowacje. Arqus Living Lab zostało stworzone jako dynamiczny generator społecznościowych inicjatyw prowadzących do rzeczywistego wdrożenia we wspólnej elastycznej ofercie akademickiej wszelkiego rodzaju programów wspólnych studiów, innowacji w nauczaniu, wniosków o finansowanie działań naukowych jak i edukacyjnych, oraz wszystkiego co jest powiązane z naszymi lokalnymi ekosystemami.
Kto może się zaangażować w aktywność społeczność Arqus Living Lab?
Każdy, kto ma pomysły i chęć działania w zakresie zdefiniowanych przez Sojusz priorytetów. Każdy komu los Naszej Planety i Nas nie jest obojętny.
W jaki sposób można dołączyć do społeczności Arqus Living Lab?
Każda uczelnia Sojuszu posiada swoich przedstawicieli w ramach poszczególnych pakietów. W przypadku pakietu WP02 tym przedstawicielem jestem ja i jeśli ktoś chciałby aktywnie zaangażować się w prace któregoś z 3 klastrów, to powinien skontaktować się ze mną, najlepiej drogą mailową. Za działania UWr w ramach Sojuszu całościowo jest odpowiedzialna Pani Rektor Prof. Patrycja Matusz, natomiast ogólnouczelnianym oficerem Sojuszu ARQUS jest Pani Emilia Wilanowska. Pani Emilia posiada szeroką wiedzę na temat aktywności innych pakietów, w tym kierowanych przez UWr pakietów WP03 oraz WP12.
W tym miejscu chciałabym wspomnieć jeszcze o innej inicjatywie, którą w ramach Sojuszu właśnie zaczęłam organizować. W obrębie pakietu WP03 powstają tzw. Communieties of Practice (CoP) zrzeszające naukowców i dydaktyków, zaangażowanych w określone działania lub zainteresowanych konkretną tematyką. CoP umożliwiają wymianę wiedzy, zdobywanie doświadczeń i tworzenie nowych współprac pomiędzy społecznościami akademickimi aż 9 europejskich Uniwersytetów zrzeszonych w ramach Sojuszu (więcej na ten temat można przeczytać na stronie https://arqus-alliance.eu/our-communities/communities-of-practice/). Z działań mojego klastra CChSD zaczynają się wyłaniać, poza aktywnościami dydaktycznymi, również aktywności naukowe, w tym projekty międzynarodowe np. Wrocławia z Lipskiem. To uświadomiło mi, że powinniśmy stworzyć miejsce umożliwiające kontakt akademików z różnych pakietów zainteresowanych współpracą naukową. Dla mnie społeczność naukowców zrzeszonych w obrębie Sojuszu jest jednym wielkim „organizmem”, który w moim odczuciu może przyczynić się do prawidłowego funkcjonowania Naszej Planety. Stąd też pomysł stworzenia międzynarodowego CoP nazwanego ONE HEALTH („Jedno Zdrowie”). Koncepcja „Jednego Zdrowia” łączy wszelkie dyscypliny naukowe i pokazuje, że zdrowie ludzi, zwierząt, roślin i całego środowiska (wszystkich ekosystemów) jest ściśle powiązane ze sobą i współzależne. Stosowanie tego podejścia ułatwia lepsze zrozumienie dodatkowych korzyści, ryzyka, kompromisów i możliwości opracowania sprawiedliwych i całościowych rozwiązań dla dobra Planety i Nas samych. Właśnie rozpoczynam proces tworzenia tego CoP i zapraszam wszystkie osoby zainteresowane.
Byłaś ostatnio w Granadzie, czy tam też były podejmowane tematy odnośnie Arqus Living Lab i nowego CoP?
Oczywiście. Arqus Living Lab to był jeden z głównych celów mojej wizyty. Poznałam w Grenadzie fantastycznych dydaktyków i naukowców z mojego pakietu WP02, ale także z innych pakietów jak i z managementu projektu. Odbyliśmy liczne spotkania, na których dyskutowaliśmy o aktywnościach, które będziemy realizować w najbliższym czasie. Snuliśmy również dalsze plany odnośnie organizowanych działań zarówno dydaktycznych, rozpowszechniających wiedzę jak i naukowych. W Grenadzie potwierdziło się również moje odczucie o konieczności stworzenia CoP ONE HEALTH i działania w tym kierunku nabrały realnego wymiaru.
To był dla mnie bardzo owocny czas, zarówno naukowo jak i dydaktycznie. Wizyta umożliwiła mi również poznanie środowiska i zasad funkcjonowania Uniwersytetu w Grenadzie i hiszpańskich realiów, w jakich żyją pracownicy uniwersytetów. To również było bardzo ciekawe doświadczenie, które umożliwiło dyskusję na temat możliwych zmian i nowych dla obu stron rozwiązań, które mogą zostać wprowadzone w ramach Sojuszu ARQUS.
Rozmawiała Agata Mitek (Dział ds. Komunikacji UWr)
