Badaczka z Wydziału Nauk Biologicznych z grantem Preludium
Preludium 22 z NCN na projekty badawcze zdobyła Anna Dudzik, która swoje badania wykonuje na Wydziale Nauk Biologicznych w Zakładzie Biologii Ewolucyjnej i Ochrony Kręgowców.
Po okiem prof. dr hab. Marii Ogielskiej (promotor) oraz dr Magdaleny Chmielewskiej (promotor pomocnicza i kierownik zespołu w Pracowni Biologii Płazów) bada „Komórkowe mechanizmu hybrydogenezy u zagrożonej europejskiej mieszańcowej żaby Pelophylax grafi”. Dofinansowanie z NCN to prawie 70 tys. zł.
Czym jest Hybrydogeneza? – To unikalny proces biologiczny, który modyfikuje gametogenezę, czyli tworzenie jaj i plemników, i umożliwia reprodukcję mieszańcom międzygatunkowym – tłumaczy nasza badaczka. – Hybrydogeneza wymaga dwóch etapów: eliminacji jednego z zestawów chromosomów rodzicielskich z linii płciowej i endoreplikacji pozostałego zestawu, co umożliwia mejozę i produkcję klonalnych gamet. Mechanizm eliminacji genomu na drodze usuwania chromosomów w mikrojądrach, które odpączkowują z jąder komórkowych, został zbadany u powszechnie znanej zielonej żaby wodnej Pelophylax esculentus (naturalnego mieszańca między P. ridibundus i P. lessonae) przez Zespół, do którego dołączyłam. Problemem do rozwiązania w moim projekcie jest zdefiniowanie mechanizmów cytologicznych eliminacji genomu u innego mieszańca z rodzaju Pelophylax: P. grafi, którego genom zawiera chromosomy ridibundus i perezi. Zweryfikuję hipotezę, że mechanizm eliminacji genomu u P. grafi jest taki sam jak u P. esculentus i dlatego jest ewolucyjnie konserwatywny wśród osobników rodzaju Pelophylax.
W ramach badań planuje przeprowadzić eksperymenty, które odpowiedzą na dwa główne pytania dotyczące mieszańców P. grafi: jaki jest skład genomu komórek linii płciowej oraz czy mikrojądra są nośnikami eliminowanego genomu?
W ramach tego projektu wykona dwa zadania, które odpowiedzą na postawione pytania i zweryfikują hipotezę badawczą:
– cytogenetyka i skład genomu w komórkach linii płciowej P. grafi oraz wykrywanie typu genomu zawartego w mikrojądrach;
– badanie taksonomiczne kijanek uzyskanych z krzyżówek wstecznych P. grafi – P.grafi, aby wykryć czy gamety mieszańców przekazują tylko jeden typ genomu.
Skąd zainteresowania akurat tą dziedziną?
– Zainteresowanie hybrydogenezą powstało już na etapie studiów licencjackich, gdzie pod opieką doktor Beaty Rozenblut-Kościsty pracowałam nad eksperymentalnym projektem badawczym analizując skrawki histologiczne gonad mieszańca P. esculentus – opowiada nasza badaczka. – To właśnie wtedy po raz pierwszy mogłam obserwować liczne nieprawidłowości mitotyczne i interfazowe, co otworzyło przede mną drzwi do niezwykłego świata tego procesu – dodaje Anna Dudzik. – Dla mnie badanie hybrydogenezy, a przede wszystkim eliminacji genomu, to odkrywanie obszaru, który wciąż chowa wiele tajemnic przed światem. Mam nadzieję, że przy odrobinie szczęścia będę mogła dołożyć swoją cegiełkę do zrozumienia tego fascynującego procesu.
Czego życzymy naszej badaczce i gratulujemy grantu!
A kto jeszcze z UWr otrzymał granty w ramach Preludium oraz Opus czytaj tu:
