Czarna pszczoła na naszym kampusie!
Ściśle chroniony gatunek czarnej pszczoły nasi badacze zaobserwowali na kampusie Wydziału Nauk Biologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego. To pierwsze stanowisko tego owada w tej części kraju!
Zadrzechnia czarnoroga (Xylocopa valga), bo tak nazywa się pszczoła to gatunek ściśle chroniony w Polsce. Owad ten w kraju występuje bardzo rzadko, w przeciwieństwie do swojej krewniaczki jaką jest inna pszczoła -zadrzechnia fioletowa (Xylocopa violacea). W naszym kraju zadrzechnię czarnorogą zaobserwowano dotychczas m.in. w okolicach Sanoka, na Polesiu, w Białowieży czy w Ojcowskim Parku Narodowym oraz w Bieszczadach.
Teraz nasi naukowcy odkryli nowe stanowisko tego gatunku. – Na Dolnym Śląsku, a dokładniej we Wrocławiu, a jeszcze dokładniej na naszym kampusie – mówi prof. Marcin Kadej z Zakładu Biologii, Ewolucji i Ochrony Bezkręgowców na Wydziale Nauk Biologicznych UWr.
Dwa osobniki latające nad złamanym pniem lipy na terenie kampusu Wydziału Nauk Biologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego przy ulicy Przybyszewskiego wypatrzył jeszcze latem student Zarządzania Środowiskiem Przyrodniczym Grzegorz Lewek.
Pan Grzegorz wraz ze swoim tutorem prof. Kadejem opublikowali właśnie artykuł na temat tego odkrycia. Pierwszą obserwację zadrzechni czarnorogiej we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku opisali tu:
Nasz student ma na koncie już dwie prace faunistyczne. – Kolejne trzy są w recenzjach, a następne właśnie wspólnie opracowujemy – chwali swojego studenta prof. Kadej i podkreśla, że to efekt programu tutoringowego realizowanego na WNB UWr.
Ale wróćmy do czarnej/fioletowej pszczoły. Zadrzechnia czarnoroga jest gatunkiem ciepłolubnym. Preferuje obrzeża starych lasów, w których jest dużo martwych, stojących lub leżących, drzew. Zamieszkuje także porośnięte krzewami wzgórza o stromych zboczach oraz skalne ściany.
Gniazda buduje zwykle w drewnie martwych drzew, ale wykorzystuje w tym celu także drewniane elementy konstrukcyjne, jak np. belki budowlane, słupy czy płoty. Stwierdzono też, że może gnieździć się w szczelinach skał oraz w lessowych skarpach.
W Austrii udokumentowano gniazdowanie tej pszczoły w polistyrenowej płycie termoizolacyjnej na ścianie fundamentu podpiwniczonego domu.
Zdaniem naukowców zaobserwowanie tego gatunku na Dolnym Śląsku wskazuje na ekspansję gatunku w Polsce. Proces ten może być tłumaczony zarówno obserwowanymi zmianami klimatu, jak i plastycznością ekologiczną gatunku umożliwiającą zasiedlanie antropogenicznych siedlisk, takich jak parki czy ogródki działkowe.
Samica zakłada 2-3 gniazda w spróchniałych pniach drzew, a nawet w drewnianych płotach i budynkach lub starych słupach telegraficznych, a także w szczelinach skalnych.
W okolicach bezdrzewnych buduje je w ziemi, w ścianach jarów i wąwozów. Najpierw wygryza w drewnie krótki poziomy tunel wejściowy, następnie drąży pionowy korytarz długości 15-30 cm. Przestrzeń lęgową dzieli na 10-15 komórek, z których każda ma wymiary 2 cm × 1,5 cm. Ścianki działowe komórek są utworzone z ubitych trocin. Jajo jest składane na wcześniej zgromadzonym pyłku. W drugiej połowie lipca i w sierpniu przeobrażone już owady opuszczają komórki lęgowe.
Zimują w spróchniałych pniach drzew lub murach, nieraz po kilka osobników razem.
Zadrzechnia czarnoroga oblatuje i zapyla 30 gatunków roślin kwiatowych z 13 rodzin. Najliczniej i najwierniej odwiedza kwiaty szałwi łąkowej, cieciorki pstrej, śliwy tarniny i wiśni pospolitej.
Jest objęta ochroną ścisłą i figuruje w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt:
https://www.iop.krakow.pl/pckz/opis6e40.html?id=165&je=pl
Zadrzechnia czarnoroga należy do pszczół wiosennych, pojawia się w maju i czerwcu. Już nie możemy się doczekać.
Obserwacja z kampusu Wydziału Nauk Biologicznych podkreśla jak istotne dla wielu gatunków, w tym chronionych i zagrożonych wyginięciem, są różne formy martwego drewna. Obecność tzw. świadków – stojących lub leżących złomów drzew – w parkach, na skwerach oraz na innych terenach zielonych znacząco wspiera ochronę szeroko pojętej różnorodności biologicznej.
Oprac. Kg
Data publikacji: 3.12.2024
Dodane przez: M.J.
