Dlaczego Amerykanie świętują 4 lipca, a orzeł na Wielkiej Pieczęci trzyma 13 strzał?
„We the People …” [My, Naród …]. Tak rozpoczyna się znana preambuła do Konstytucji Stanów Zjednoczonych, która – jako pierwsza ustawa zasadnicza na świecie – weszła w życie 4 marca 1789 roku. Nie zawsze się jednak pamięta, że podstawą tej konstytucji był istotny dokument podpisany kilkanaście lat wcześniej.
Trzynaście kolonii brytyjskich w Ameryce Północnej (New Hampshire, Massachusetts Bay, Rhode Island i Providence Plantations, Connecticut, Nowy Jork, New Jersey, Pensylwania, Maryland, Delaware, Wirginia, Karolina Północna, Karolina Południowa i Georgia), zbuntowało się w 1775 przeciwko Imperium Brytyjskiemu i królowi Jerzemu III Hanowerskiemu. Rozpoczęta w kwietniu tego roku wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych trwała do 3 września 1783 r., kiedy to na mocy traktatu paryskiego Wielka Brytania uznała niepodległość kolonii amerykańskich.
Obradujący w czasie trwania tej wojny Drugi Kongres Kontynentalny przyjął jednomyślnie dokument, podpisany w Filadelfii przez 56 delegatów, reprezentujących 13 brytyjskich kolonii. Autorem tekstu był Thomas Jefferson, któremu pomagali w tej pracy m.in. Benjamin Franklin i John Adams. Tekst odwołuje się do filozofii oświecenia i wartości, jakie przyświecały jej twórcom. W dokumencie czytamy: Uważamy następujące prawdy za oczywiste: że wszyscy ludzie stworzeni są równymi, że Stwórca obdarzył ich pewnymi nienaruszalnymi prawami, że w skład tych praw wchodzi prawo do życia, wolność i dążenia do szczęścia. Historyczna rola tego dokumentu nie ogranicza się tylko do oficjalnego proklamowania praw człowieka. Głosi ona coś więcej: naturalne prawo każdego narodu do własnego państwa i niepodległości. Oficjalny dokument nazwany Deklaracją Niepodległości (Declaration of Independence) spisany na pergaminie nosi datę:
4 lipca 1776 roku. Obecnie dzień uchwalenia Deklaracji Niepodległości– 4 lipca – jest obchodzony w Stanach Zjednoczonych jako święto narodowe.
Podjęta za Oceanem walka o wolność cieszyła się dużą sympatią Europejczyków. Wśród ochotników, biorących w niej udział znajdowali się również Polacy: Tadeusz Kościuszko i Kazimierz Pułaski.
Amerykańskim kolonistom, przede wszystkim dzięki pomocy Francji, udało się ostatecznie zwyciężyć. Nie było więc przypadkiem, że Deklaracja Niepodległości wydrukowana została po raz pierwszy w Europie w 1783 r. właśnie w języku francuskim. Przekładu tekstu dokonał na zlecenie swego przyjaciela Benjamina Franklina książę Louis-Alexandre de La Rochefoucauld.
Druk ukazał się w Paryżu pod tytułem Constitutions des Treize Etats-Unis de l’Amérique , a jego wydawcą byłPhilippe Denis Pierres, obdarzony tytułem królewskiego drukarza.
Warto zwrócić uwagę, że na karcie tytułowej tej edycji po raz pierwszy użyty został w druku drzeworytowy wizerunek tzw. Wielkiej Pieczęci Stanów Zjednoczonych: amerykański orzeł z rozpostartymi skrzydłami trzyma w szponach 13 strzał (symbolizujących 13 brytyjskich kolonii w Ameryce Północnej) oraz gałązkę oliwną. Tarcza umieszczona na piersi orła składa się także z 13 pasów, a nad jego głową widnieje 13 gwiazd.
Druk wydany został w Paryżu na luksusowym welinowym papierze w niewielkim nakładzie 500 egzemplarzy i dzisiaj stanowi rzadkość.
Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu może pochwalić się posiadaniem egzemplarza tej ekskluzywnej edycji. Oryginalna oprawa z brązowej skóry ze złoconymi ornamentami oraz złoconymi brzegami kart podkreśla wagę zawartego w woluminie dokumentu.
Opracowała: Weronika Karlak, Oddział Starych Druków, Biblioteka Uniwersytecka
