Dr Joanna Wątły i dr Filip Duszyński zwycięzcami kategorii Wykładowca Roku na Uniwersytecie Dzieci 2023
16 września 2023 r., dr Joanna Wątły, adiuntka w Zakładzie Chemii Biologicznej i Medycznej Wydziału Chemii UWr oraz dr Filip Duszyński, adiunkt w Zakładzie Geomorfologii Wydziału Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska UWr zdobyli tytuły „Wykładowca Roku 2022/2023”.
Konkurs dla prowadzących wykłady naukowców biorących udział projekcie Uniwersytet Dzieci organizowany jest od kilkunastu lat. W edycji Uniwersytetu Dzieci 2022/2023 wzięło udział ponad 92 000 słuchaczek i słuchaczy oraz poda 5200 nauczycielek i nauczycieli. Tegoroczny finał odbywał się na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu.
Serdecznie gratulujemy!
fot. Andrzej Baworowski
Streszczenie i podsumowanie warsztatów dr Joanny Wątły
Temat warsztatów ‘Dlaczego kula kąpielowa musuje?’
Celem prowadzonych przeze mnie warsztatów dla najmłodszych studentów z kierunku „Odkrywanie” (6-7 lat) było zrozumienie, dlaczego kula kąpielowa wrzucona do wody natychmiast buzuje, powodując pojawienie się miliona małych igrających bąbelków. Przeprowadzenie dwóch prostych eksperymentów w pierwszej części warsztatów pozwoliło najmłodszym eksperymentatorom odpowiedzieć sobie na zadane pytanie badawcze, Co właściwie sprawia, że kula kąpielowa musuje? Eksperymenty, do których wykonania użyto produktów codziennego użytku, jak soda oczyszczona, ocet, Coca-Cola czy cukierki Mentos wzbudziły ogromne zaciekawienie i emocje. Zaobserwowanie przez młodych badaczy wydzielania się mnóstwa pęcherzyków gazu podczas reakcji, które albo napełniają przyczepiony do butelki balonik, albo wywołują wypchnięcie cieczy z butelki w postaci niezwykle widowiskowego gejzeru, okazało się idealnym sposobem na zrozumienie przedstawianego podczas warsztatów zagadnienia – po poznaniu składników kuli kąpielowej, pojawił się las rąk dzieci, znających odpowiedź na zadane w temacie warsztatu pytanie.
Samodzielne wykonanie przez studentów pięknych, pachnących i kolorowych kul kąpielowych było połączone z najwyższą precyzją badawczą oraz zachowaniem wszelkich środki bezpieczeństwa pracy w laboratorium chemicznym. Doświadczenie to było dla najmłodszych eksperymentatorów poważnym wyzwaniem, któremu doskonale podołali. Testowanie kuli kąpielowej wzbudziło wielkie podekscytowanie i ciekawość, czy rzeczywiście taka samodzielnie wykonana kula będzie ‘działać’ (…nie ukrywam, że dla prowadzącego również jest to chwila trzymająca w napięciu…). Rozentuzjazmowani eksperymentatorzy nie zostali zawiedzeni, kula wrzucona do wody natychmiast zaczęła buzować i nie było już tajemnicą, dlaczego tak się dzieje! Na zakończenie zajęć studenci otrzymali instrukcje do samodzielnego wykonania kuli kąpielowej w domu, z produktów, które znajdą w kuchni, co wywołało ogromną radość (…a także natychmiastowe opracowywanie planu, jak dużo ich zrobić ?)
Grupy dzieci, z którymi miałam przyjemność pracować były niezwykle zaangażowane, zaciekawione doświadczeniami, wspaniale samodzielnie pracowały! Każde zajęcia napawały mnie optymizmem, że zaledwie kilkuletnie dzieci są tak bardzo zainteresowane chemią, przyrodą i wszystkim tym, co się wokół nich dzieje! Jest to niesamowite doświadczenie, widząc jak małe rzeczy mogą wzbudzać tak ogromną ciekawość! Uniwersytet Dzieci to niesamowita inicjatywa, która pokazuje, że warto rozwijać pasje do nauki już wśród najmłodszych. Przyznana nagroda jest dla mnie ogromnym wyróżnieniem odzwierciedlającym szczere uznanie dzieci i nie ukrywam, że kolejne warsztaty mogą być nie lada wyzwaniem, którego oczywiście z ogromną przyjemnością się podejmę.
Streszczenie i podsumowanie wykładu dr Filipa Duszyńskiego
Tematem wykładu były środowiska pustynne, a odpowiedź na intrygujące pytanie postawione w tytule stanowiła tylko część szerszej opowieści o cechach, powstawaniu, rozmieszczeniu i funkcjonowaniu pustyń na naszej planecie. Młodzi słuchacze już na samym początku musieli zmierzyć się z trudnym problemem zdefiniowania, czym właściwie jest „pustynia” i czy krajobrazy pozbawione „klasycznych” wydm piaszczystych również zasługują na takie miano. Choć dalej było tylko trudniej – dr Duszyński dyskutując z dziećmi próbował ustalić między innymi to, czy rozmieszczeniem pustyń na świecie rządzą jakieś przyrodnicze prawidłowości – słuchacze nie ustawali w wysiłkach w poszukiwaniu rozwiązań. Szybko okazało się, że bystre umysły słuchaczy Uniwersytetu Dzieci pojęły związek występowania pustyń z określonymi strefami klimatycznymi Ziemi, obecnością zimnych prądów morskich, czy istnieniem potężnych barier orograficznych. Dzięki starannie zaprojektowanemu zadaniu domowemu (we współpracy z pracownikami Uniwersytetu Dzieci) – polegającemu na rejestrowaniu przez dzieci warunków meteorologicznych we Wrocławiu w dniach poprzedzających wykład – wyjaśnienie dużej zmienności temperatury na pustyniach pomiędzy dniem a nocą okazało się… dziecinnie proste. Wykład zakończył się gradem pytań ze strony słuchaczy, obejmujących szerokie spektrum tematów: od geografii, przez geologię, aż po funkcjonowanie zwierząt i roślin w skrajnie niegościnnym środowisku pustynnym.
Poprowadzenie wykładu dla dzieci jest źródłem ogromnej satysfakcji, choć jednocześnie stanowi też nie lada wyzwanie. Z jednej bowiem strony entuzjazm dzieci i ich chęć aktywnego uczestnictwa w wykładzie dają wielką radość. Z drugiej – przygotowanie opowieści ciekawej i na tyle przystępnej, by ten entuzjazm rzeczywiście w dzieciach wzbudzić, wymaga solidnego przygotowania i wydatku energetycznego wielokrotnie większego, niż w warunkach standardowych zajęć dla dorosłych studentów. Jestem pozytywnie zaskoczony tak dużym poziomem wiedzy i zainteresowania zaledwie kilkuletnich dzieci. Wykład na Uniwersytecie Dzieci utwierdził mnie w przekonaniu, że jako nauczyciele i wykładowcy nie możemy zapominać o naszej podstawowej misji: rozbudzaniu wśród dzieci i studentów chęci rozumienia świata.
