Granty dla badaczy z Wydziałów Biotechnologii oraz Nauk Biologicznych
27 badaczek i badaczy z UWr otrzyma w sumie ponad 40 mln zł. na realizację swoich projektów w rozstrzygniętych niedawno konkursach OPUS 26 oraz SONATA 19 Narodowego Centrum Nauki. Są wśród nich naukowcy i naukowczynie z Wydziału Nauk Biologicznych oraz Wydziału Biotechnologii.
Na Wydział Nauk Biologicznych grant Opus 26 trafi do dr hab. prof. UWr Katarzyny Sokołowskiej na badania nad „Rolą kalozy w procesach tworzenia drewna i odporności na suszę u roślin okrytozalążkowych” (1 986 724,00 zł)
– Celem mojego projektu jest poznanie roli kalozy w procesach tworzenia drewna wtórnego i odporności roślin na suszę – mówi nasza badaczka. – Kaloza to powszechnie występujący wielocukier roślinny, który zaangażowany jest m.in w regulację transportu międzykomórkowego.
Wciąż niejasne są molekularne aspekty działania kalozy w tworzeniu drewna wtórnego, zapewniającego wydajny transport wody w całej roślinie, stanowiącego także ważny ekonomicznie surowiec. Kaloza może pełnić istotną rolę w regulacji mechanizmów odporności roślin na suszę. – Ze względu na szczególne znaczenie drewna wtórnego dla funkcjonowania roślin wieloletnich, nasze badania prowadzone będą z wykorzystaniem nie tylko zielnej rośliny modelowej, Arabidopsis thaliana, ale także topoli, będącej modelem dla drzew liściastych – mówi prof. Sokołowska. – Dzięki wizualizacji struktur roślinnych i badaniom transportu międzykomórkowego, a także wzbogaceniu ich o analizy transkryptomiczne, metabolomiczne, chemiczne czy biomechaniczne, możliwe będzie poznanie molekularnych aspektów działania kalozy w drewnie i umożliwienie identyfikacji czynników zwiększających przeżywalność roślin w okresie suszy.
Na Wydział Biotechnologii trafią cztery granty.
Z Opus 26 na „Określenie znaczenia wewnątrzkomórkowego modułu FGFR1 dla losów komórki” – prof. dr hab. Małgorzata Zakrzewska otrzyma 2 296 040,00 zł.
Małgorzata Zakrzewska jest kierownikiem Zakładu Inżynierii Białka na Wydziale Biotechnologii. Prowadzone przez nią prace dotyczą białek FGF i ich receptorów (FGFR) – cząsteczek sygnałowych, które pełnią bardzo istotną rolę w wielu, zarówno fizjologicznych, jak i patologicznych, procesach.
– W swoich badaniach skupiam się na wyjaśnieniu mechanizmów komórkowych zaangażowanych w funkcjonowanie systemu FGF/FGFR oraz opracowaniem podstaw do wykorzystania tych białek m.in. jako potencjalnych leków – tłumaczy prof. Zakrzewska.
Celem projektu OPUS26 jest scharakteryzowanie ścieżek odpowiedzialnych za kontrolę aktywności receptora 1 FGF (FGFR1) oraz zweryfikowanie roli jego końcowego fragmentu w modulacji sygnału przekazywanego do wnętrza komórki i zapobieganiu niekontrolowanym podziałom, prowadzącym do powstawania nowotworów.
Również z Opus 26 na badania „Funkcjonalna i strukturalna zależność między procesami biosyntezy nukleotydo-cukrów a metodami ich transportu do subkomórkowego miejsca biosyntezy glikokoniugatów” – prof. dr hab. Mariusz Olczak otrzyma 1 986 160,00 zł.
– Zajmuję się glikozylacją komórkową, czyli biochemicznymi i fizjologicznymi właściwościami modyfikacji molekularnej w żywych komórkach, która polega na przyłączeniu cukrów do niektórych białek – mówi prof. Olczak. – W komórkach ludzkich taka modyfikacja jest bardzo częsta i wpływa na właściwości takich białek (czyli glikoprotein).
Niektóre typy białek nie mogą być produkowane bez dodatkowej części cukrowej, na przykład tak zbudowane są wszystkie przeciwciała, które tworzą naturalną odporność immunologiczną człowieka.
– Oprócz badania podstawowego metabolizmu, badanie tych związków w żywych komórkach może mieć także znaczenie w diagnostyce medycznej czy też w opracowaniu nowych typów leków, gdyż znanych jest wiele chorób związanych z zaburzeniami glikozylacji – dodaje nasz badacz.
Sonatę19 na badania „Zależna od Zn2+ kompetycja pomiędzy korecepotorem CD4 a CD8α o kinazę tyrozynową” otrzymała dr Anna Kocyła (1 337 120,00 zł)
– W swoich badaniach skupiam się na poznaniu molekularnych podstaw specyficzności międzybiałkowych oddziaływań z udziałem jonów cynku – tłumaczy badaczka.
Głównym obiektem badawczym są immunologiczne kompleksy CD4-Zn-Lck oraz CD8-Zn-Lck. – Interesuje mnie odpowiedź na pytania: czy i w jakim zakresie zmiany wewnątrzkomórkowego stężenia jonów cynku wpływają na współzawodnictwo pomiędzy CD4 a CD8 o utworzenie kompleksu z Lck oraz czy możliwe jest uzyskanie wersji mutacyjnych CD4/CD8 o zwiększonej/odwróconej selektywności? Prowadzone badania mają potencjał aplikacyjny w immunoterapii zaburzeń układu odpornościowego.
Z Sonaty 19 na „Poszukiwanie funkcji niepełnego szlaku syntezy hemu ludzkiego patogenu jamy ustnej bakterii” – dr Michał Śmiga otrzyma 1 264 500,00 zł.
Bakteria Porphyromonas gingivalis jest uważana za jeden z głównych czynników etiologicznych i kluczowy patogen zaangażowany w inicjację i progresję przewlekłego zapalenia przyzębia u ludzi. P. gingivalis nie ma pełnego szlaku syntezy hemu, związku, który jest ligandem wielu białek zaangażowanych w kluczowe procesy niezbędne do przeżycia. Hem jest pobierany przez P. gingivalis ze środowiska zewnętrznego, czyli organizmu człowieka. Jednakże w początkowych fazach infekcji dostępność tego związku jest bardzo mała, a P. gingivalis musi konkurować o substancje odżywcze z innymi bakteriami mikrobiomu jamy ustnej. – Celem projektu jest poznanie funkcji białek niepełnego szlaku syntezy hemu bakterii P. gingivalis i zrozumienie, czy i w jaki sposób wpływają one na wirulencję tej bakterii oraz jej udział w rozwoju chorób przyzębia – mówi dr Śmiga.
Ze względu na powiązanie chorób przyzębia z innymi chorobami ogólnoustrojowymi i neurodegeneracyjnymi, a także narastającą opornością bakterii na rutynowo stosowane antybiotyki, istotne jest poznanie podstawowych mechanizmów prowadzących do wzrostu zjadliwości bakterii.
– Poznanie tych procesów może doprowadzić do odkrycia nowych celów terapii, które mogłyby zostać wykorzystane w leczeniu chorób przyzębia i chorób z nimi powiązanych – uważa nasz badacz. .
O innych projektach na UWr:
O projektach naszych chemików: https://uwr.edu.pl/grany-dla-naszych-chemikow/
O projektach z zakresu fizyki i astronomii, informatyki, geologii i klimatologii: https://uwr.edu.pl/granty-z-ncn-dla-naszych-naukowcow/
O projektach z zakresu nauk historycznych i pedagogicznych:
oprac. Katarzyna Górowicz-Maćkiewicz
