Granty dla naszych naukowców – konkursy Opus i Sonata
Dzięki sfinansowaniu dodatkowych projektów badawczych w konkursach OPUS 25, PRELUDIUM 22, MAESTRO 15 i SONATA BIS 13 grono laureatów tych konkursów zwiększyło się z 452 do 774 badaczek i badaczy.
Było to możliwe dzięki zwiększeniu budżetu Narodowego Centrum Nauki przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego o kwotę 200 milionów złotych w 2024 roku.
Dzięki dodatkowej puli granty trafią do 11 naszych naukowców.
Poniżej prezentujemy naukowczynie i naukowców, których projekty znalazły się na liście rankingowej konkursów Opus 25 i Sonata Bis 13.
dr Joanna Maria Giel z Wydziału Nauk Społecznych (adiunkt w Pracowni Badań nad Dziejami Filozofii na Śląsku, przy Instytucie Filozofii), która na projekt „Reinhold Lewin vs. pisma żydowskie Marcina Lutra. Kontekst – analiza – recepcja” ( Reinhold Lewin vs. Martin Luther’s writings on Jews. Context – Analysis – Reception) otrzyma 186 660 zł.
Dr Reinhold Lewin (1888-1943) był żydowskim uczonym i rabinem związanym ze Śląskiem, absolwentem Żydowskiego Seminarium Teologicznego we Wrocławiu oraz absolwentem filozofii i historii na Uniwersytecie Wrocławskim. Dzięki swojej rozprawie Luthers Stellung zu den Juden (1911), powstałej na Uniwersytecie Wrocławskim, Lewin uchodzi za pierwszego gruntownego badacza tematu Luter i Żydzi.
– Zagadnienie antyjudaizmu Lutra to istotny problem badawczy, niejednokrotnie podejmowany i jako taki właściwie nierozstrzygnięty. Mój projekt badawczy stanowi przyczynek do debaty „antyjudaizm“ a „luteranizm“ w wymiarze regionalnym – wyjaśnia nasza badaczka, która planuje napisanie monografii pt. Reinhold Lewin und Luthers Judenschriften. Kontext – Analyse – Rezeption, w której zamierza ukazać tezy Lewina, ich regionalny kontekst oraz ponadregionalne znaczenie, a także, poprzez odniesienie do innych rozpraw, chciałaby przedstawić szerszą debatę na temat antyjudaizmu Lutra.
dr hab. Marta Osypińska z Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych, która na projekt „MATECZNIK SERENGETI. Czynniki ostatniej ewolucji człowieka: behawior, sezonowość, interakcje człowiek zwierzę, technologia i zmienność środowiska w Środkowej Epoce Kamienia” (SERENGETI REFUGIUM. Factors of recent human evolution: behavior, seasonality, human-animal interactions, technology and environment variability in Middle Stone Age) otrzyma 1 680 702 zł.
Obszar Wielkiego Rowu Afrykańskiego, oraz przyległe do niego wschodnioafrykańskie sawanny jak Równina Serengeti, pomimo, że straciły dziś status kolebki ludzkości, nadal uznawane są za matecznik naszego gatunku. Optymalne warunki środowiskowe pozwalały przetrwać tam człowiekowi w okresach dramatycznych kryzysów klimatycznych. Szczególna umiejętność naszego gatunku wykształcona w Afryce – zdolność do przystosowywania się do bardzo różnych warunków środowiskowych, była jednym z fundamentów naszego sukcesu ewolucyjnego.
– We współpracy z tanzańskimi naukowcami z Uniwersytetu w Dar es-Salam planujemy zainicjować polskie badania archeologiczne w Tanzanii – mówi badaczka. – Prace wykopaliskowe (3 sezony badawcze) będą prowadzone na stanowisku Loiyangalani w południowym Serengeti – największym obszarze chronionym naszego globu. Mają dostarczyć nowych danych o podstawach plastyczności behawioralnej człowieka w epoce paleolitu. Liczymy, że mogą one poważnie przyczynić się do rozwoju stanu wiedzy o cechach behawioralnych, kognitywnych i adaptacyjnych człowieka w czasie jego udanej ekspansji poza Afrykę.
Głównym efektem będzie pozyskanie przy użyciu najnowocześniejszych metod, nowych danych archeologicznych i archeozoologicznych z obszaru Afryki Wschodniej. Weryfikacja dotychczasowych datowań stanowiska pozwoli ustalić jak długo Serengeti stanowiło „matecznik” Homo sapiens, stwarzający optymalne warunki do życia i ostatniego etapu ewolucji. Zadania naukowe realizowane w ramach projektu to precyzyjne określenie chronologii stanowiska w oparciu o różne, metody analityczne w aktualnych wariantach (OSL singlegrain, AMS C14, ESR), ocena wpływu migracji zwierząt na styl życia ludzi w regionie w oparciu o nowatorsko stosowane badania archeozoologiczne, stworzenie nowoczesnych obrazowań topograficznych w oparciu o analizy GIS, przetestowanie różnych metod analitycznych z zakresu Archaeological Science.
Zainicjowane w wyniku realizacji projektu mają stanowić inaugurację zupełnie nowego w polskiej archeologii kierunku badawczego. Dotychczas koncentrowała się ona (z dużymi sukcesami) jedynie w Afryce NE. Obszar Afryki Wschodniej, głównie Tanzanii, po epoce wielkich odkryć paleoantropologicznych w XX w., został niejako zmarginalizowany naukowo. Obecnie prowadzi się tam badania tylko na kilku późno-plejstoceńskich stanowiskach, a nowe dane napływają głównie z RPA, Maroka, Algierii. – Realizując projekt chcemy na nowo wprowadzić dane naukowe z Rift Valley do debaty o ewolucji behawioralnej naszego gatunku i jego wyjątkowych cechach, które są fundamentalne również współcześnie – podkreśla naukowczyni. – Jest to unikalna okazja podjęcia badań w prestiżowym naukowo regionie, z którego dane pozwolą jeszcze mocniej zaistnieć polskiej archeologii w światowym dyskursie naukowym.
dr hab. Marcin Szafran z Wydziału Biotechnologii (Zakład Mikrobiologii Molekularnej) na projekt „W poszukiwaniu mechanizmów molekularnych kontrolujących zależne od białka ParB zmiany architektury chromosomu Streptomyces” (Exploring molecular mechanisms controlling ParB-dependent chromosome rearrangements in Streptomyces) otrzyma 2 059 480 zł.
– Nasze zainteresowania badawcze skupiają się wokół glebowych bakterii z rodzaju Streptomyces znanych szerzej jako producenci ponad połowy znanych antybiotyków pochodzenia naturalnego – mówi prof. Szafran. – Dla nas rodzaj Streptomyces jest szczególnie interesujący, bo wiele procesów molekularnych w tym organizacja samego chromosomu w postaci liniowej cząsteczki DNA, jak również mechanizmy reorganizacji jego struktury przypominają te, zachodzące w jądrze komórkowych organizmów wyższych.
Dziś wiemy, że globalna rearanżacja struktury chromosomu Streptomyces jest czynnikiem indukującym produkcję antybiotyków przez te bakterie, jak również stanowi mechanizm ochrony DNA przed uszkodzeniami. – Nie rozumiemy jednak jak na poziomie molekularnym wygląda ten proces.
Celem projektu jest bliższe poznanie potencjalnych mechanizmów molekularnych odpowiadających za remodelowanie chromosomu. – Liczymy, że nasze wyniki przełożą się w przyszłości na zrozumienie, jak struktura chromosomu wpływa na aktywność wielu genów, w tym genów odpowiedzialnych za produkcję antybiotyków.
Na liście rankingowej wniosków rekomendowanych do finansowania w ramach konkursu Sonata Bis 13 jest dr inż. Sławomir Potocki z Wydziału Chemii, który na projekt „Korelacja między Chemią Koordynacyjną, Strukturą, Dynamiką i Biologią Nietypowych Białek Opiekuńczych Prątków Chorobotwórczych” (Unusual Chaperonins of Pathogenic Mycobacteria: Correlation between Coordination Chemistry, Structure, Dynamics and Biology) otrzyma 2 538 820 zł.
Głównym celem projektu jest zrozumienie interakcji i biologicznej roli miedzi (oraz innych jonów metali dwuwartościowych, takich jak cynk, nikiel czy kobalt) w odniesieniu do ważnych czynników wirulencji: niezwykłych chaperonin prątkowych z rodziny GroEL.
– Aby przezwyciężyć lekooporne zakażenia prątkami (np. gruźlicy), potrzebna jest bardziej szczegółowa wiedza na temat chemicznych aspektów i biologii komórki bakteryjnej, zwłaszcza mechanizmów oporności – tłumaczy nasz badacz. – W projekcie postaramy się połączyć zalety podejścia in vitro i in vivo – mówi dr inż. Sławomir Potocki.
Obecnie naukowiec kompletuje swój zespół badawczy.
Więcej o grantach na stronie internetowej oraz tutaj.
Gratulujemy!
Oprac. Katarzyna Górowicz-Maćkiewicz
