Kolejny odzyskany manuskrypt powrócił na Uniwersytet Wrocławski
Do macierzystych zbiorów powróciła „Antologia poezji tureckiej” – manuskrypt z Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu, skradziony w latach 1964–1977!
Działania restytucyjne Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ostatnich latach doprowadziły do odnalezienia i odzyskania prawie 700 obiektów, zarówno strat wojennych, jak i zabytków skradzionych współcześnie – mówił minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński 6 listopada 2023 r. podczas prezentacji obiektów odzyskanych dzięki działaniom restytucyjnym resortu kultury.
Minister przypomniał, że w wyniku działań wojennych, planowanej grabieży prowadzonej przez okupantów, a także w wyniku szabru i kradzieży w okresie powojennego chaosu, z polskich kolekcji publicznych, prywatnych i kościelnych zaginęło ponad pół miliona cennych dzieł sztuki.
– Od zakończenia II wojny światowej do dziś, szczególnie w mrocznych czasach komunizmu i tuż po tzw. przełomie, wiele zabytków z polskich kolekcji padało łupem złodziei. Brak odpowiednich zabezpieczeń, brak współpracy z organami ścigania na Zachodzie i w USA, żelazna kurtyna – to wszystko powodowało, że skradzione z polskich muzeów dzieła sztuki przepadały na wiele lat – zaznaczył prof. Piotr Gliński. Podkreślił, że obecnie mamy zdecydowanie większe możliwości wyśledzenia i zabezpieczenia obiektów.
Prorektor ds. badań naukowych UWr prof. Artur Błażejewski, który obecny był na konferencji w Warszawie podkreśla, że dzięki działaniom Departamentu Restytucji Dóbr Kultury odzyskujemy kolejne, ósme w ostatnich latach skradzione dzieło. – Odzyskanie manuskryptu jest tym ważniejsze, że stanowi on fragment większej kolekcji znajdującej się w UWr – mówi prof. Błażejewski. To już drugi manuskrypt z wrocławskiej Biblioteki Uniwersyteckiej odzyskany w ostatnich miesiącach. Obydwa dzieła zostały zwrócone przez dotychczasowych posiadaczy.
Przypomnijmy, że w marcu 2023 r. powrócił do Wrocławia średniowieczny manuskryptu z pismami Marka Tulliusza Cycerona. W latach 60.- 70. ubiegłego wieku został on skradziony z Biblioteki, a w roku 2022 wystawiono go na sprzedaż w nowojorskim antykwariacie Jonathan Hill Bookseller. Wówczas zidentyfikowany został przez pracowników Biblioteki Uniwersyteckiej – jako zaginiony manuskrypt M 1305, który pochodził z d. Biblioteki Miejskiej, gdzie w 1865 r. trafił z biblioteki przy kościele św. Marii Magdaleny.
Departament Restytucji Dóbr Kultury w MKiDN prowadzi – obok bazy strat wojennych – także „Krajowy wykaz zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem”. Wykaz ten zawiera aktualnie około 12 tys. kart poszukiwanych obiektów.
Manuskrypt „Antologia poezji tureckiej” został skradziony z Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu pomiędzy rokiem 1964 a 1977.
Zdaniem ministerstwa jedynie z przybliżeniem możemy określić, kiedy nastąpiła kradzież, ponieważ instytucje kultury wcześniej były na tyle niedofinansowane, że nie mogły badać swoich kolekcji na bieżąco. Szef resortu kultury zaznaczył, że bez współpracy z muzealnikami, hobbystami, dyplomatami, przedstawicielami policji i prokuratury, z ludźmi, którzy działają na rynku sztuki w dobrej woli, a także wyspecjalizowanym instytucjami, które zajmują się poszukiwaniem dzieł sztuki na całym świecie, nie byłoby możliwe odnajdywanie utraconych obiektów.
Manuskrypt miał być wystawiony na aukcji w Wiedniu. Dziś jest już bezpieczny we Wrocławiu.
„Antologia poezji tureckiej” o historycznej sygnaturze M. 1538 to XVI-wieczny zbiór utworów poetyckich wielu twórców, przede wszystkim w języku tureckim, ale także arabskim. Utwory spisano na papierze prążkowanym, zdobionym roślinnymi znakami wodnymi w dwóch kolumnach, po 17 wierszy na stronę. W 1596 r. manuskrypt został podarowany przez Fryderyka von Schliwitz do zbiorów bibliotecznych przy kościele św. Marii Magdaleny we Wrocławiu. Następnie dzieło trafiło do Biblioteki Miejskiej we Wrocławiu, która powstała w latach 1860–1865. Po zakończeniu II wojny światowej, zachowane wrocławskie zbiory biblioteczne, w tym manuskrypt „Antologia poezji tureckiej”, znalazły się m.in. w Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu. Duża liczba rękopisów tureckich w dawnych wrocławskich zbiorach była efektem licznych kontaktów Ślązaków z Turkami. Bezpośrednie przełożenie miały na to także wydarzenia po wyprawie wiedeńskiej w 1683 r. oraz walkach o Budę w 1686 r.
Z dokumentacji bibliotecznej wiadomo, że manuskrypt „Antologia poezji tureckiej” M. 1538 był wypożyczany do badań dzieł orientalnych w polskich kolekcjach, prowadzonych przez naukowców. Na tej podstawie wiadomo, iż został on skradziony z Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu pomiędzy 1964 a 1977 rokiem. Przedstawiona przez MKiDN i BUWr szczegółowa geneza manuskryptu „Antologia poezji tureckiej” oraz potwierdzona na miejscu w Wiedniu tożsamość odnalezionego obiektu pozwoliły na podjęcie przez sprzedającego decyzji o dobrowolnym zwrocie dzieła do macierzystych zbiorów.
