Między ciszą a zgiełkiem. Seminarium badawczo-naukowe na UWr
Już w najbliższy piątek 22 marca odbędzie się pierwsze z cyklu – Seminarium Badawczo-Edukacyjne pod nazwą „Konteksty hałasu”, które Instytut Muzykologii realizuje z Fundacją ORION. Jego celem jest edukacja społeczna w zakresie ekologii dźwiękowej, ze szczególnym uwzględnieniem hałasu, który jest interpretowany nie tylko jako zjawisko w sferze psycho-akustycznej, ale społecznej oraz kulturowej.
Czym jest ekologia dźwiękowa?
Dr Robert Losiak z Zakładu Antropologii Muzycznej w Instytucie Muzykologii na Wydziale Nauk Historycznych i Pedagogicznych: – Można w ten sposób określić zarówno aktywność badawczą, naukową, jak i działalność w sferze społecznej, których przedmiotem jest dźwięk w kontekście środowiska. Kojarzyć ją możemy potocznie z tzw. walką z hałasem, zanieczyszczeniem dźwiękowym. Jednak ściśle rzecz ujmując ekologia dźwiękowa jest refleksją nad związkiem dźwięku ze środowiskiem życia, co odnieść można zarówno do świata przyrody, jak i życia ludzkich wspólnot. W takiej perspektywie problemem jest nie tyle bezwzględna „walka z hałasem”, co raczej działanie na rzeczy równowagi dźwiękowej w środowisku i czynienia środowiska dźwiękowego bardziej sensownym.
Jak zmienia się hałas, jaki był 20 lat temu, a jaki jest dziś?
– Tu trzeba by zacząć od pytania, czym jest hałas. Jeśli przyjęlibyśmy (w dużym uproszczeniu) roboczo definicję hałasu jako zbiór zbyt głośnych i nieprzyjemnych dźwięków, szczególnie mechanicznych, to oczywiście możemy bardzo łatwo wskazać zmiany, jakie nastąpiły we wskazanym czasie. Pojęcie zmiany nie musi jednak w tym wypadku oznaczać jednoznacznego pogorszenia się stanu środowiska dźwiękowego, w jakim żyje człowiek.
Przykład?
– Z jednej strony w ciągu 20 lat pojawiały się lub upowszechniły nowe urządzenia techniczne, niekoniecznie niezbędne do życia, jak kosiarki do trawy czy dmuchawy do liści – generujące bardzo nieprzyjemne w odbiorze, a czasami wręcz szkodliwe dźwięki. Z drugiej strony mamy przykłady urządzeń emitujących znacznie mniej inwazyjne dźwięki, jak urządzenia AGD czy samochody elektryczne. W każdym przypadku takiej analizy zmian należy zwrócić uwagę nie tylko na samo urządzenie, ale też sposoby posługiwania się nim, które w wielu przypadkach nabierają znaczeń pewnych norm społecznych, obyczajowych.
Jak się dostosowujemy do hałasu?
– „Hałasy” się zmieniają tak, jak zmienia się całe środowisko dźwiękowe. Jedne „hałasy” powstają, inne zanikają. W tym sensie nasze życie jest stałym procesem dostosowywania się do nowych warunków. Ponieważ sytuacja człowieka, w sensie dźwiękowym, rozgrywa się w szerokim spektrum zdarzeń między względną ciszą a intensywnym zgiełkiem, oba te ekstremalne w pewnym sensie stany wydają się nas kształtować. Jak dobrze wiadomo, czasami mamy potrzebę doświadczenia ciszy, innym razem tęsknimy do intensywnych dźwięków, które kojarzą nam się z życiem i obecnością innych ludzi. Ważne jest, jak mi się wydaje, zachowanie pewnej równowagi.
Jak ważna dla człowieka jest sfera psycho-akustyczna?
– To sformułowanie „sfera psycho-akustyczna” zamieniłbym na pytanie o ważność środowiska dźwiękowego (audiosfery) dla człowieka. To jest środowisko, które nas określa, po prostu. Słysząc, czy słuchając (a to dwa różne stany) jesteśmy, po pierwsze, obecni w otoczeniu, potrafimy się zlokalizować i zrozumieć to, co rozgrywa się obok nas. Dzieje się to zazwyczaj nieświadomie. Na poziomie świadomym zaś, dźwięki pozwalają nam komunikować się ze sobą, stanowią ważny element więzi społecznych i kulturowych. Są bowiem nośnikiem znaczeń i wartości, bywają symbolami i przekazami tradycji.
Poza środowiskami naukowymi, udział w projekcie zapowiedzieli przedstawiciele władz samorządowych, a także organizacji społecznych.
Wstęp jest otwarty. Zachęcamy do udziału!
Oprac. Katarzyna Górowicz-Maćkiewicz
