---

Nagroda Premiera dla dr. Rafała Mudy

Dwaj naukowcy Uniwersytetu Wrocławskiego otrzymali tegoroczną nagrodę Prezesa Rady Ministrów. W kategorii za wyróżniającą się rozprawę doktorską laureatami zostali  dr Rafał Muda z Instytutu Psychologii oraz dr Piotr Antoni Kołaczek-Szymański z Instytutu Astronomicznego.

O nagrodzonej pracy doktorskiej rozmawiamy z dr. Rafałem Mudą.

Jakiej tematyki dotyczy Pana rozprawa?

Moja praca doktorska, eksploruje fascynujące zjawisko, w którym język – narzędzie komunikacji, myślenia i wyrażania siebie – staje się czynnikiem wpływającym na to, jak postrzegamy świat i podejmujemy decyzje. Tematyka pracy wpisuje się w obszar intrygujący psychologów i który jest bliski każdemu z nas – jak ludzie podejmują codzienne decyzje i jak czynniki takie jak emocje, zdolności poznawcze, czy właśnie język, którym się posługujemy, kształtują postrzeganie rzeczywistości.

W swoich badaniach testowałem co dzieje się, gdy podejmujemy decyzje w języku, który nie jest naszym ojczystym. W erze globalizacji, gdzie codziennie podejmujemy decyzje w wielojęzycznych kontekstach, odpowiedź na to pytanie ma kluczowe znaczenie. Moje badania wykazały, że podejmowanie decyzji w języku obcym nie tylko zmienia intensywność emocji, ale także wpływa na naszą zdolność do analizowania problemów i wybierania rozwiązań. Na przykład w dylematach moralnych osoby myślące w języku obcym częściej podejmują decyzje bazujące na chłodnej analizie konsekwencji, a nie na natychmiastowych reakcjach emocjonalnych. To i inne moje odkrycia zmieniły nasze rozumienie tego, jak język kształtuje moralność, ryzyko i logikę, podważając dotychczasowe naukowe konsensusy.

Znaczenie mojej pracy wykracza poza ramy badań naukowych i tworzenia teorii oderwanych od codziennych potrzeb. W dynamicznym świecie, gdzie interakcje międzykulturowe są codziennością, zrozumienie, jak język wpływa na decyzje w kontekstach takich jak negocjacje biznesowe, polityka czy wymiar sprawiedliwości, może prowadzić do budowania bardziej świadomego i skutecznego dialogu między ludźmi. Moje badania wypełniają lukę w naszej wiedzy o tym, jak język staje się niewidzialnym architektem naszych decyzji – i otwierają nowe kierunki w badaniach nad decyzjami, językiem, poznaniem i emocjami.

Do jakich wniosków Pan doszedł?

Moje badania przyniosły szereg odkryć, które znacząco zmieniają nasze zrozumienie, jak używanie języka obcego wpływa na podejmowanie decyzji. Kluczowe wnioski obejmują:

W dylematach moralnych osoby myślące w języku obcym podejmowały decyzje mniej emocjonalne i bardziej analityczne. Na przykład rzadziej kierowały się zasadami moralnymi (deontologicznymi) lub konsekwencjami dla większej liczby osób (utylitarnymi). Wskazuje to, że myślenie w języku obcym osłabia zarówno reakcje emocjonalne, jak i motywacje związane z etyką.

W decyzjach ryzykownych używanie języka obcego nie zawsze zmienia podejmowane decyzje, co pokazuje, że efekt języka nie działa uniwersalnie we wszystkich rodzajach decyzji.

W przypadku rozumowania logicznego dokładność myślenia była niższa w języku obcym niż w ojczystym. Wskazuje to, że używanie języka obcego może zwiększać obciążenie poznawcze, co osłabia zdolność do analizy złożonych problemów.

Te wyniki pokazują, że używanie języka obcego wpływa na podejmowane decyzje w sposób selektywny, zmieniając nasze reakcje emocjonalne i poznawcze w zależności od kontekstu. Moje badania dostarczają nowych narzędzi do zrozumienia, jak język kształtuje sposób, w jaki myślimy i podejmujemy decyzje w różnych sytuacjach – od moralnych dylematów po codzienne wybory.

Na czym polega innowacyjność tej rozprawy doktorskiej?

Innowacyjność mojej pracy polega przede wszystkim na zakwestionowaniu dotychczasowych wyjaśnień efektu języka obcego, które przez lata były uznawane za oczywiste. Wcześniejsze badania sugerowały, że decyzje w języku obcym są mniej emocjonalne i bardziej logiczne, ale brakowało solidnych dowodów empirycznych na potwierdzenie tych teorii. Moje badania to pierwsza na świecie próba kompleksowego przetestowania mechanizmów leżących u podstaw tego zjawiska.

Zastosowałem unikalne techniki eksperymentalne, które pozwoliły oddzielić różne procesy – emocjonalne i poznawcze – by dokładnie zbadać, co napędza decyzje w języku obcym. Przykładem jest manipulowanie scenariuszami w taki sposób, aby wywołać różne poziomy motywacji moralnych.

Wyniki moich badań podważają dotychczasowe przekonania, że język obcy zawsze sprzyja racjonalnym decyzjom. Pokazałem, że efekt jest bardziej złożony, zależny od kontekstu i typu decyzji.

Moja praca otwiera drzwi do zastosowań w rzeczywistych sytuacjach, takich jak negocjacje międzynarodowe, edukacja czy projektowanie interfejsów językowych w kontekstach wielokulturowych.

Dzięki temu moje badania stały się punktem odniesienia w psychologii społecznej i poznawczej, a ich wpływ jest widoczny w licznych cytowaniach i zainteresowaniu środowiska naukowego. Wprowadzam nowe modele teoretyczne, które mogą posłużyć jako fundament dla przyszłych badań.

Kiedy obronił Pan nagrodzoną pracę i pod czyim kierunkiem była pisana?

Obroniłem pracę 30 maja 2023 r., a stopień doktora został mi nadany 13 czerwca 2023 r. Promotorami byli dr hab. Michał Białek​ oraz prof. Barbara Gawda.

Nad czym Pan teraz pracuje?

Obecnie prowadzę badania nad algorytmami sztucznej inteligencji do profilowania behawioralnego konsumentów oraz kontynuuję prace w zakresie podejmowania decyzji w kontekście języków obcych. Kieruję projektami badawczo-rozwojowymi, które obejmują tematykę sztucznej inteligencji i jej zastosowań w analizie decyzji​.

Czy jest Pan zaskoczony nagrodą?

Nagroda jest dla mnie ogromnym wyróżnieniem, jednak jest również wynikiem wieloletniej, intensywnej pracy badawczej. Cieszy mnie, że moje badania są dostrzegane i doceniane w środowisku naukowym.

================

O nagrodzie

Prezes Rady Ministrów przyznaje  Nagrodę Prezesa Rady Ministrów co roku, w uznaniu wkładu w rozwój polskiej nauki. Nagroda przyznawana jest w trzech kategoriach za:

• wyróżniającą się rozprawą doktorską,
• wysoko zaawansowane badania naukowe, które spełniają stopień doktora habilitowanego,
• istotne w zakresie działalności naukowej, w tym twórczości artystycznej, lub działalności wdrożeniowej.

Premier może przyznać w danym roku nie więcej niż 45 nagród, w tym maksymalnie 25 za rozprawy doktorskie, dziesięć za wysoko ocenione osiągnięcia będące podstawą nadania stopnia doktora habilitowanego i tyle samo za osiągnięcia w zakresie działalności naukowej, w tym twórczości artystycznej lub działalności wdrożeniowej. W roku 2024 Prezes Rady Ministrów wyróżnił 43 osoby.

O drugim naszym nagrodzonym naukowcu można przeczytać tutaj.

Data publikacji: 26.11.2024 r.
Dodane przez: E.K.