Nauka jest chrobra! DFN 2025
Tegoroczna edycja Dolnośląskiego Festiwalu Nauki odbędzie się we Wrocławiu w dniach 13-20 września, a w regionie w dniach 22 września−31 października. Jak co roku naukowcy i naukowczynie z Uniwersytetu Wrocławskiego przygotowali szereg atrakcji dla miłośników nauki zarówno tych małych jak i całkiem już dorosłych, a cały program DFN 2025 znajdziecie na stronie wydarzenia. O tegorocznej tematyce festiwalu i o tym jakie wydarzenia czekają na jego uczestników rozmawiamy z koordynatorką DFN na Uniwersytecie Wrocławskim, dr Aleksandrą Ziober.
Temat Dolnośląskiego Festiwalu Nauki 2025 nawiązuje do koronacji pierwszego króla Polski Bolesława Chrobrego. Przypomnijmy jakie jest hasło przewodnie?
Dr Aleksandra Ziober: Tegoroczne hasło Dolnośląskiego Festiwalu Nauki brzmi: Nauka jest chrobra, co, jak Pani właśnie wspomniała, nawiązuje oczywiście do rocznicy 1000-lecia koronacji Bolesława Chrobrego. Myślę, że odnosi się to przede wszystkim do tego, że każdy naukowiec czy każda osoba, która chciałaby się rozwijać, powinna charakteryzować się także odwagą. Tak samo jak cechował się nią nasz pierwszy król.
Młodszym uczestnikom festiwalu zapewne należy wyjaśnić, co to słowo oznacza. Zdaje się, że możemy tutaj liczyć na Profesora Jana Miodka?
Tak. We wrześniu, jak zawsze Profesor Miodek otworzy Dolnośląski Festiwal Nauki jednym ze swoich wykładów, podczas którego będzie próbował wytłumaczyć dokładnie znaczenie słowa “chrobry” czy “chrobra”. Ale możemy na razie na pewno zdradzić, że słowo to oznacza osobę charakteryzującą się odwagą, niezłomnością, co nawiązuje do silnego władcy jakim był Bolesław Chrobry.
Jest pani historykiem, stąd podczas tegorocznego festiwalu zapewne będzie się Pani czuć jak ryba w wodzie. Podejrzewam, że dominować będą wątki historyczne?
Tak. Kiedy usłyszałam, że tematem przewodnim będzie koronacja Bolesława Chrobrego, to bardzo się ucieszyłam, ponieważ od dłuższego czasu na festiwalu dominowały wątki bardziej sprzyjające naukom ścisłym czy ewentualnie naukom społecznym. A w tym roku rzeczywiście historycy, ale także przedstawiciele innych nauk humanistycznych, mogą się troszeczkę bardziej wykazać. Mamy bardzo dużo wątków historycznych, ale nie tylko. Chcemy podczas festiwalu pokazać interdyscyplinarność nauki, czyli historia plus inne dyscypliny, np. nauki ścisłe, które pomagają rozwiązywać zagadki historyczne.
Obecnie współpraca historyków ze specjalistami z innych dziedzin, takich jak biologia, genetyka, językoznawstwo jest niezbędna. Przykładowo, zagadkę pochodzenia Słowian będzie rozwikływać Studenckie Koło Naukowe Kostka z Wydziału Nauk Biologicznych?
Tak, zgadza się. Tytuł tego wykładu jest bardzo chwytliwy, a brzmi “Turbosłowianie i Wielka Lechia”. Studenci WNB za pomocą genetyki wyjaśnią nam skąd Słowianie tak naprawdę pochodzili. Myślę, że ta interdyscyplinarność nauk jest teraz elementem wiodącym. My historycy coraz częściej wykorzystujemy nauki biologiczne czy nauki społeczne, takie jak psychologia, socjologia, aby rozwikłać te wszystkie zagadki, które dała historia. Będzie to bardzo widoczne także w czasie Dolnośląskiego Festiwalu Nauki w tym roku.
Co jeszcze przygotowali naukowcy z Uniwersytetu Wrocławskiego w ramach festiwalu?
Jak zawsze mamy do zaoferowania kilkadziesiąt wykładów, warsztatów i seminariów. Jest to naprawdę bardzo szeroki wachlarz wydarzeń, więc każdy na pewno znajdzie coś dla siebie. Wykłady i zajęcia są dostosowane do różnych grup wiekowych, od najmłodszych dzieci po seniorów. Aby uczestniczyć w wydarzeniach, nie trzeba być członkiem Akademii czy studentem, są one dostępne dla każdej osoby. Ważną kwestią organizacyjną jest to, że na niektóre wydarzenia obowiązują zapisy przez stronę internetową DFN. Trudno byłoby tutaj wymienić wszystkie spośród kilkudziesięciu wykładów czy warsztatów, które się odbędą. Zapraszamy na wspomniany już wykład Pana Profesora Miodka, zaplanowane jest także spotkanie z Kamilem Janickim – historykiem, blogerem i vlogerem. Będzie można z nim porozmawiać na temat tego, czy nauka jest dobra, czy nie. Czy historia jest dobra, czy nie. Mamy również kolejny finał maratonu matematycznego, jest to już jego dwudziesta trzecia edycja. Myślę, że bardzo ciekawą rzeczą jest wystawa w Bibliotece Uniwersyteckiej pod tytułem “Milenium Królestwa Polskiego w zbiorach BUWr”. Na wystawie będziemy mogli zobaczyć rękopisy czy manuskrypty z czasów najdawniejszych, które nieczęsto są dostępne szerszej publiczności. Odbędzie się także IX Dyktando Wrocławskie, w którym może wziąć udział każdy pasjonat języka polskiego.
Hasło “nauka jest chrobra” nawiązuje nie tylko do króla Bolesława, ale ma również promować rolę nauki we współczesnym świecie i podkreślać jej autorytet w opozycji do licznych fake newsów i pseudo autorytetów obecnych w przestrzeni publicznej?
Tak. Chciałam zaznaczyć, że jest to kwestia bardzo aktualna i bardzo problematyczna w dzisiejszym świecie. Dzięki Internetowi i social mediom mamy dostęp do wielu źródeł informacji. Tak naprawdę w social mediach wiedzę może przekazywać każdy, kto się tam pojawia. Są to czasem informacje niesprawdzone i nieprawdziwe. W danej dziedzinie wypowiadają się osoby, które nie są specjalistami. Niekiedy są to hobbyści, albo osoby, które po prostu specjalnie przekłamują pewne dane, nie tylko historyczne oczywiście, ale także z innych dziedzin nauki.
Tłumacząc hasło DFN 2025 w tym kontekście, możemy powiedzieć, że nauka jest odważna, nauka idzie do przodu, ale musimy pamiętać o tym, żeby odwoływać się przede wszystkim do specjalistów, którzy korzystają z właściwych, prawdziwych źródeł i przekazują autentyczną wiedzę.
I mają również odpowiednią etykę pracy.
Tak. Jako naukowcy staramy się być jak najbardziej obiektywni. Oczywiście czasem jest to bardzo ciężkie, zwłaszcza w naukach społecznych czy humanistycznych, ale podstawą warsztatu pracy historyka czy innych przedstawicieli nauk jest właśnie bycie obiektywnym.
Jak przebiegała koronacja Bolesława Chrobrego? Dziś historycy wiedzą o tym wydarzeniu więcej niż wcześniej? Czy w ostatnich latach pojawiły się jakieś nowe informacje?
Ten temat został zaprezentowany w jednym z popularyzatorskich tekstów profesora Stanisława Rosika z Instytutu Historycznego UWr, opublikowanym w broszurze, którą przygotowało biuro Dolnośląskiego Festiwalu Nauki. Możemy tam znaleźć dywagacje o tym w jaki sposób i kiedy koronacja tak naprawdę miała miejsce. Oczywiście dominuje przekonanie, że było to w roku 1025, stąd tegoroczne obchody tysiącletniej rocznicy tego wydarzenia. Jednak niektórzy insynuują, że mógł być to rok 1000, w którym nie doszło co prawda do oficjalnej koronacji Bolesława, ale Otton III pojawił się w Gnieźnie na pielgrzymce, w czasie której włożył diadem na głowę Chrobrego. Niektórzy twierdzą, że był to akt, który wynosił Bolesława Chrobrego ponad innych książąt, co było swego rodzaju wstępem do przyszłej koronacji.
Koronacja była niewątpliwie przełomowym wydarzeniem. A jakie znaczenie miała dla przeciętnego mieszkańca ówczesnej Polski, dla zwykłego śmiertelnika? Czy on w ogóle wiedział, że coś się zmieniło?
Do zwykłego człowieka, chłopa na wsi, prawdopodobnie nawet ta wiadomość nie dotarła, bo wtedy przepływ informacji był oczywiście całkowicie inny niż w czasach dzisiejszych. Wydarzenie to miało ogromne znaczenie na przestrzeni dziejów. Wciągnęło nasz kraj w orbitę wpływów Europy Zachodniej, przede wszystkim chrześcijaństwa, co pozwoliło na to, aby Polska mogła rozwijać się pod kątem administracyjnym. Ukształtowała się także nowa struktura władzy i nowa organizacja terytorialna. Wszystko to pozwoliło naszemu państwu bardziej się rozwinąć.
Chrobrość Bolesława nie polegała tylko na jego męstwie czy sile fizycznej, ale też na odwadze w podejmowaniu decyzji politycznych?
Bolesław zasłynął z wojen, które udało mu się wygrać, był też królem dość władczym. W tych czasach mieliśmy do czynienia z władcami, którzy bardzo często podejmowali decyzje samodzielnie. Oczywiście przy wsparciu rady, ale jednak suwerenność władzy królewskiej była bardzo duża.
Rozmawiała: Ewelina Kośmider
****************
Aby zapisać się na wydarzenia organizowane w ramach DFN najlepiej skorzystać z wyszukiwarki na stronie DFN i tam znaleźć interesujące nas wydarzenia. Pod każdym z nich znajdziemy dokładne informacje na temat tego czy i w jaki sposób należy się na nie zapisać.
Dr Aleksandra Ziober – historyczka, adiunktka w Zakładzie Historii Gospodarczej, Demografii i Statystyki w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Od lat zaangażowana jest w wydarzenia mające na celu promocję nauki zarówno w kraju, jak i za granicą. Jej badania skupiają się na zagadnieniach związanych z rozgrywkami fakcyjnymi w Rzeczypospolitej, głównie podczas wolnej elekcji, postawami politycznymi szlachty i jej sposobami wywierania wpływu politycznego i społecznego (strategie komunikacyjne) w XVII wieku. Kierowała dwoma projektami badawczymi finansowanymi przez Narodowe Centrum Nauki w Krakowie i była stypendystką kilkunastu międzynarodowych stypendiów naukowych i dydaktycznych (Londyn, Madryt, Würzburg, Sankt Petersburg, Mińsk, Bańska Bystrzyca, Pardubice, Innsbruck etc.). W 2019 roku dr Ziober otrzymała stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla wybitnych młodych naukowców. Od 2024 r. pełni rolę koordynatora Dolnośląskiego Festiwalu Nauki na Uniwersytecie Wrocławskim.
Data publikacji: 28.08.2025
Dodane przez: E.K.
