Jakie są główne zadania i cele Pełnomocnika Rektora ds. Ochrony Małoletnich przed Krzywdzeniem?

Zadania zostały określone zarządzeniem Nr 149/2024 Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego z dnia 14 sierpnia 2024 r. w sprawie wprowadzenia standardów ochrony małoletnich przed krzywdzeniem obowiązujących w Uniwersytecie Wrocławskim. Do głównych zadań Pełnomocnika Rektora ds. Ochrony Małoletnich przed Krzywdzeniem należy udział w interwencjach, w tym przeprowadzaniu rozmów z rodzicami/opiekunami dziecka, gromadzenia dokumentacji, wglądu do wszelkich dokumentów niezbędnych do wyjaśnienia podejrzenia krzywdzenia małoletnich oraz udzielania odpowiedzi i wyjaśnień.

Jako Pełnomocnik Rektora wraz ze specjalistami, np. psychologami, pedagogami i prawnikami będę uczestniczyła w rozmowach z małoletnimi, a także w pracach zespołu interwencyjnego oraz grup ekspertów. Będę udzielała zaleceń i składała wnioski do Rektora, o których mowa w przywołanym zarządzeniu.

Do moich obowiązków będzie należało także informowanie właściwego ośrodka pomocy społecznej o potrzebie pomocy rodzinie, gdy niespełnianie potrzeb dziecka wynika z sytuacji ubóstwa, bądź – w przypadku przemocy i zaniedbania – o konieczności wszczęcia procedury „Niebieskiej Karty”; Będę także zobowiązana do informowania sądu rodzinnego, szkoły, poinformowania rodziców/opiekunów dziecka.

Będę także sporządzać zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa i przekazywać go do właściwej miejscowo jednostki policji lub prokuratury.

Ponadto jako Pełnomocnik Rektora jestem odpowiedzialna za przegląd i aktualizację standardów, za reagowanie na sygnały ich naruszenia oraz proponowanych zmian. Pełnomocnik Rektora przeprowadza wśród personelu Uczelni, raz na 12 miesięcy, ankietę monitorującą poziom realizacji standardów. W ankiecie personel Uczelni może proponować zmiany standardów oraz wskazywać naruszenie standardów w Uczelni. Do zadań Pełnomocnika Rektora należy opracowanie ankiet wypełnionych przez członków personelu Uczelni i sporządzenie na tej podstawie raportu z monitoringu. Raport jest przekazywany Rektorowi i Prorektorowi ds. studenckich. Do zadań Pełnomocnika Rektora należy również przygotowanie personelu Domów Studenckich do wykonywania standardów.

Dlaczego ochrona małoletnich w środowisku akademickim jest tak ważna?

Z roku na rok coraz więcej małoletnich studentów podejmuje edukację w Uniwersytecie Wrocławskim. Trzeba pamiętać także o uczniach szkół średnich czy podstawowych, którzy uczestniczą / będą chcieli uczestniczyć w różnych wydarzeniach naukowych, „drzwiach otwartych” w ramach Uczelni. Przyjęcie standardów zapewnia bezpieczeństwo dla małoletnich studentów i uczniów w Uniwersytecie Wrocławskim.

W jaki sposób uczelnia zapewnia bezpieczeństwo małoletnim na swoim terenie?

Po pierwsze, personel uczelni, dzięki wprowadzeniu standardów, posiada wiedzę i w ramach wykonywania swoich obowiązków zwraca uwagę na czynniki ryzyka i symptomy krzywdzenia małoletnich. Należy pamiętać, iż zagrożenie bezpieczeństwa małoletnich może przybierać różne formy, z wykorzystaniem rozmaitych sposobów zachowania, kontaktu i komunikowania. Chodzi o uzasadnione podejrzenie popełnienia lub usiłowania popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego; inne formy krzywdzenia, niebędące przestępstwem np. krzyk, kary fizyczne; zaniedbanie potrzeb życiowych małoletnich.

Po drugie, w przypadku zidentyfikowania czynników ryzyka działania zostają przedsięwzięte przez Pełnomocnika Rektora, który podejmuje między innymi rozmowę z rodzicami, przekazuje informacje na temat dostępnej oferty wsparcia, motywuje do szukania dla siebie pomocy.

Jakie konkretne procedury są wprowadzone na uczelni, aby chronić małoletnich?

Procedura została szczegółowo określona w zarządzeniu nr 149/2024 Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego z dnia 14 sierpnia 2024 r. w sprawie wprowadzenia standardów ochrony małoletnich przed krzywdzeniem obowiązujących w Uniwersytecie Wrocławskim. Zarządzenie zawiera zasady interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia małoletnich. Przedmiotowa procedura odnosi się do sytuacji podejrzenia krzywdzenia małoletniego przez: członka personelu uczelni, Pełnomocnika Rektora, innego małoletniego przebywającego w Uczelni, wskazuje także sytuację kiedy dziecko krzywdzące nie uczestniczy w działaniach Uczelni. W przypadku jeżeli z notatki lub z interwencji wynika, że zachodzi podejrzenie popełnienia przestępstwa na szkodę, dotyczącą lub z udziałem małoletniego Pełnomocnik Rektora niezwłocznie sporządza zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa i przekazuje je do właściwej miejscowo jednostki policji lub prokuratury. Jeżeli osobą podejrzewaną o krzywdzenie jest dziecko między 13. a 17. rokiem życia, a jego zachowanie stanowi czyn karalny w tym przypadku Pełnomocnik Rektora zawiadamia właściwy sąd rodzinny. Z kolei w sytuacji jeżeli przestępstwa określonego w art. 10 KK popełnił nieletni, o którym mowa w przytoczonym przepisie, zostaje powiadomiona właściwa jednostka policji lub prokuratury. Jeżeli z notatki lub z interwencji wynika, że dobro dziecka jest zagrożone podejmowana jest standardowa procedura (§ 9 i § 10 ust. 1 zarządzenia), a Pełnomocnik Rektora sporządza wniosek o wgląd w sprawy rodziny i składa go we właściwym sądzie opiekuńczym. I jeszcze jeśli zachodzi podejrzenie stosowania wobec osoby małoletniej przemocy domowej podejmowana jest standardowa procedura (§ 9 i § 10 ust. 1-2 ), a Pełnomocnik Rektora niezwłocznie sporządza zawiadomienie o podejrzeniu stosowania przemocy domowej i zawiadamia o tym właściwy zespół interdyscyplinarny przy miejskim / gminnym ośrodku pomocy społecznej.

Czy istnieją specjalne wytyczne dotyczące kontaktu pracowników i studentów z małoletnimi?

Tak, w Dziale III zarządzenia nr 149/2024 Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego z dnia 14 sierpnia 2024 r. w sprawie wprowadzenia standardów ochrony małoletnich przed krzywdzeniem obowiązujących w Uniwersytecie Wrocławskim w sposób szczegółowy zostały wyartykułowane zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a personelem uczelni. Przedmiotowe zasady dotyczą: bezpiecznych relacji personelu Uczelni z dziećmi, zachowań niedozwolonych wobec małoletnich, działań z małoletnimi, komunikacji personelu Uczelni z małoletnimi, kontaktu fizycznego z małoletnimi, kontaktów poza godzinami pracy, bezpieczeństwa online, zasad ochrony danych osobowych oraz wizerunku małoletnich w Uczelni, zasad bezpiecznego korzystania z Internetu i mediów elektronicznych. Należy mieć na uwadze również dobre praktyki ochrony wizerunku i danych osobowych małoletnich (załącznik nr 2 do standardów), szczegółowe zasady bezpiecznego korzystania z Internetu i mediów elektronicznych (załącznik nr 3 do standardów).

Jakie są sankcje dla osób, które naruszą zasady ochrony małoletnich na uczelni?

W przypadku zgłoszenia krzywdzenia małoletniego przez członka personelu uczelni możemy wskazać na sankcje, które wynikają z zarządzenia nr 149/2024 Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego z dnia 14 sierpnia 2024 r. w sprawie wprowadzenia standardów ochrony małoletnich przed krzywdzeniem obowiązujących w Uniwersytecie Wrocławskim w postaci:

Po pierwsze, możliwości odsunięcia członka personelu uczelni podejrzanego o krzywdzenie małoletniego od wszelkich form kontaktu z dziećmi do czasu wyjaśnienia sprawy;

Po drugie, w przypadku innej formy krzywdzenia niż przestępstwo na szkodę małoletniego – następuje wszczęcie procedury i zbadanie wszystkich okoliczności sprawy przez Pełnomocnika Rektora;

Po trzecie, w sytuacji, gdy naruszenie dobra małoletniego jest znaczne (dyskryminacja, naruszenie godności dziecka)- możemy mówić o sankcji w postaci rozwiązania stosunku prawnego lub zarekomendowania takiego rozwiązania;

Po czwarte, zarekomendowanie zakazu wstępu osoby, która dopuściła się krzywdzenia małoletniego, a nie jest bezpośrednio zatrudniona przez Uczelnię, na jej teren; ewentualne rozwiązanie umowy z instytucją współpracującą.

Jakie szkolenia są oferowane pracownikom i studentom w celu zwiększenia świadomości na temat ochrony małoletnich?

W najbliższym czasie planuję przeprowadzić szkolenia dla pracowników Domów Studenckich w odniesieniu do standardów ochrony małoletnich w zakresie usług hotelarskich, turystycznych i zakwaterowania zbiorowego. Akademiki są miejscem szczególnym dla studentów. W związku z tym ważne jest podnoszenie świadomości personelu Domów Studenckich na temat standardów ochrony małoletnich przed krzywdzeniem, relacji z małoletnimi, identyfikowania małoletniego i jego relacji w stosunku do osoby dorosłej, z którą przebywa w domu studenckim. W następnej kolejności będą przygotowywane szkolenia dla pracowników Uczelni.

Czy planowane są działania edukacyjne lub kampanie informacyjne na temat praw małoletnich i ochrony przed przemocą?

Edukacja i kampanie informacyjne na temat praw małoletnich i przeciwdziałaniu przemocy są ważne. Pamiętajmy, iż przemoc ma różne oblicza (domowa, instytucjonalna, symboliczna; czynna: fizyczna, psychiczna, seksualna, ekonomiczna oraz bierna, czyli zaniedbanie), a małoletni najczęściej są ofiarami przemocy. Podstawowym aktem prawnym regulującym problematykę antyprzemocową jest ustawa z 9.03.2023 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 roku poz. 535). Po nowelizacji w szerszym aspekcie zwrócono uwagę na to, iż małoletnim, którzy doświadczają przemocy domowej, powinna być zapewniona szczególna ochrona i wsparcie. Do grona osób dotkniętych stosowaniem przemocy zaliczono małoletnich którzy są świadkami aktów przemocy (art. 2). Rolą standardów ochrony małoletnich przed krzywdzeniem jest wzmocnienie ich ochrony. Na stronie internetowej UWr są dostępne standardy ochrony małoletnich w wersji skróconej. Na wskazanej stronie znajduje się także link do całego zarządzenia. Na fb UWr została zamieszczona informacja o standardach ochrony małoletnich w Uniwersytecie Wrocławskim.

Jak wygląda procedura zgłaszania przypadków krzywdzenia małoletnich na uczelni?

Procedurę w uproszczeniu mogę przedstawić w następujący sposób – procedura krok po kroku:

1) Obowiązek sporządzenia notatki służbowej w formie pisemnej lub mailowej celem przekazania uzyskanej informacji Pełnomocnikowi Rektora.

2) Notatka jest sporządzana w sytuacji:

– powzięcia przez członka personelu podejrzenia, że małoletni jest krzywdzony;

– zgłoszenia takiej okoliczności przez dziecko lub jego opiekuna.

3) Interwencja jest prowadzona przez Pełnomocnika Rektora (współpraca ze specjalistami / zespół interwencyjny).

4) Obowiązek członków wspólnoty uniwersyteckiej współpracy, wykonywania zaleceń, udzielania wsparcia, odpowiedzi, udostępniania dokumentów na wniosek Pełnomocnika Rektora.

5) Obowiązek sporządzenia karty interwencji z przebiegu każdej interwencji (wzór karty Załącznik nr 1 do Standardów )

6) Obowiązek poinformowania odpowiednich służb (policja, pogotowie ratunkowe) przez członka personelu, który pierwszy powziął informację o zagrożeniu życia małoletniego lub groźbie uszczerbku na zdrowiu małoletniego. Ważne numery telefonu: 112 lub 998. Należy zawsze pamiętać o wypełnieniu karty interwencji.

Jakie są działania podejmowane po otrzymaniu zgłoszenia o ewentualnym naruszeniu praw małoletnich?

W przypadku zgłoszenia krzywdzenia małoletniego Pełnomocnik Rektora:

Po pierwsze, rozmawia:

– z dzieckiem, uwzględniając rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości małoletniego;

– z innymi osobami, które mają lub mogą mieć wiedzę o zdarzeniu, sytuacji osobistej, rodzinnej i zdrowotnej dziecka;

Po drugie, ustala przebieg zdarzenia i jego wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne dziecka;

Po trzecie, spisuje kartę interwencji;

Po czwarte, spotyka się z opiekunami dziecka;

Po piąte, może poinformować ośrodek pomocy społecznej o potrzebie pomocy rodzinie (sytuacja ubóstwa) lub potrzebie wszczęcia procedury „Niebieskiej Karty” (przemoc i zaniedbanie).

Jak uczelnia chroni zgłaszających incydenty przed ewentualnymi represjami?

Pamiętajmy o zasadzie poufności. Wszystkie osoby, które powzięły informacje o krzywdzeniu małoletniego lub informacje z tym związane zobowiązane są do zachowania zasady poufności. Zasada ta obejmuje wszystkich, w tym Pełnomocnika Rektora. Z zasady poufności wyłączone są informacje przekazywane właściwym organom wymiaru sprawiedliwości i organom administracji publicznej (policja, prokuratura, sądy, organy pomocy społecznej, grupy diagnostyczno – pomocowe powołane przez zespół interdyscyplinarny). W moim przekonaniu zasada poufności pełni funkcję ochronną przed ewentualnymi represjami.

Jakie zmiany i usprawnienia w zakresie ochrony małoletnich planowane są w najbliższym czasie?

Na tym etapie trudno mi mówić o zmianach i usprawnieniach w zakresie ochrony małoletnich przed przemocą w Uniwersytecie Wrocławskim. Pamiętajmy, iż zarządzenie obowiązuje od 14 sierpnia 2024 roku. Uniwersytet Wrocławski jest dobrze przygotowany do ochrony małoletnich przed krzywdzeniem, a same standardy zostały przygotowane z najwyższą starannością, w oparciu o „Ustawę Kamilka” i zasadę dobra dziecka. Raz na 12 miesięcy będę przeprowadzać ankietę monitorującą poziom realizacji standardów. Wtedy też będzie możliwość ich przeglądu i ewentualnej aktualizacji.

Jakie są Pani zdaniem najważniejsze kroki, które każda instytucja edukacyjna powinna podjąć, aby lepiej chronić małoletnich przed krzywdzeniem?

Pierwszy krok mamy już za sobą. Mam na myśli wprowadzenie standardów ochrony małoletnich w Uniwersytecie Wrocławskim. Kolejny krok to edukacja, uświadamianie roli standardów w ochronie małoletnich przed krzywdzeniem. Kluczowa jest procedura. W Uniwersytecie Wrocławskim mamy jasne i przejrzyste zasady interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia małoletnich.

Rozmawiała Agata Mitek (Dział ds. Komunikacji UWr)