---

Oddaj włos dla nauki

Naukowcy z Pracowni Biologii i Entomologii Sądowej Zakładu Biologii, Ewolucji i Ochrony Bezkręgowców Uniwersytetu Wrocławskiego prowadzą badania, do których potrzebują … włosy.

Czy ktoś już Pani powiedział, że dzieli Pani włos na czworo?

mgr Katarzyna Palacz z zespołu badawczego: – (śmiech) Jest Pani pierwsza, ale zdarzały się pytania o to czy włosy rosną po śmierci, co jest często powtarzanym mitem.

Skąd pomysł na badania włosów?

–  Cały pomysł z rozkładem włosów zaczął się już w trakcie moich studiów magisterskich. Zobaczyłam temat wystawiony przez dr Małgorzatę Bonar (Zakład Biologii Człowieka, Uniwersytet Wrocławski). Gdy zagłębiłam się w tematykę włosów i ich miejsca w biologii sądowej, uznałam, że ten kierunek jest bardzo rozwojowy. Na studiach magisterskich przeprowadzałam badanie pilotażowe. Jego celem było sprawdzenie czy rozkład włosów różni się w zależności od ich koloru. W tym badaniu umieszczałam włosy w różnych środowiskach, podzielone ze względu na ich kolor i sprawdzałam jak się zmieniają na przestrzeni czasu.

I co pokazały badania?

– Okazało się, że rozkład włosów nastąpił w środowisku wodnym oraz w glebie o kwasowym pH. Dodatkowo, rozkład włosów jest zdecydowanie szybszy wśród włosów jasnych i rudych niż w przypadku włosów ciemnych. Wynik ten potwierdził hipotezy stawiane w badaniu.

Efekty pracy były na tyle znaczące, że udało nam się je opublikować w renomowanym czasopiśmie – Forensic Science International.

Teraz pisze Pani doktorat, na jaki temat?

– Podczas doktoratu realizowanego w Pracowni Biologii i Entomologii Sądowej chcemy rozszerzyć wcześniejsze badanie. Celem tego projektu jest poznanie mechanizmów oraz wzorców rozkładu włosów. Tutaj bierzemy pod uwagę zdecydowanie więcej czynników. Oprócz analizy mikroskopowej będziemy wykonywać też analizę mykologiczną, czyli badanie grzybów

Co to znaczy? (wzorce rozkładu włosów)

– W badaniu chcemy sprawdzić czy istnieją zależności między kolorem włosów oraz płcią dawcy, a rozkładem w środowiskach wodnych oraz glebowych. Będziemy cyklicznie mikroskopować włosy, opisywać i fotografować zauważone zmiany, a następnie wykonamy konieczne testy statystyczne. Poznamy również wpływ keratynolitycznych i keratynofilnych grzybów na włosy, a dzięki specjalnym testom porównamy ich zdolności do rozkładu różnych kolorów włosów.

Badania są wieloetapowe, od czego Pani zaczyna?

 – Pierwszym etapem jest pozyskanie ochotników do badania. Zależy nam na co najmniej 160 osobach.

Mogą być farbowane?

– Nie. Muszą być naturalne (niefarbowane) od osób dorosłych i niechorujących przewlekle. Osoby wyłaniane są na podstawie formularza zgłoszeniowego, a następnie umawiane na spotkanie w celu pobrania włosów przy użyciu pęsety.

Ile włosów jest potrzebnych od jednej osoby?

– Od każdej osoby pobieramy około 20 włosów.

A następnie…

– Podczas wizyty uczestnicy będą poproszeni również o wypełnienie ankiety, aby móc później opisać zbiorczo grupę badaną. Następnie uzyskane włosy poddamy degradacji w warunkach wodnych oraz glebowych.

Jak długo będzie trwał ten etap? I jak będzie wyglądał?

– Zmiany degradacyjne będziemy cyklicznie obserwować przy użyciu mikroskopii oraz fotografować. Ten etap będzie trwał około sześciu miesięcy.

I w końcu…

– … analiza mykologiczna – pozwoli na poznanie gatunków keratynolitycznych i keratynofilnych grzybów z gleb i wody, które znacząco wypływają na rozkład.

A czy struktura włosa też ma znaczenie (proste, kręcone, falowane)?

– Dotychczas nie ma badań, które sprawdzały rozkład włosów ze względu na ich skręt, bądź jego brak. Wiemy jednak, że istnieją pewne różnice w budowie włosa prostego, kręconego czy falowanego. Ciężko na ten moment jest stwierdzić czy istniałaby jakaś różnica w tempie ich rozkładu, ale właśnie takie pytania pokazują jedynie jak bardzo niezbadany jest to temat i jak mało o nim jeszcze wiemy. Niemniej jednak, to kolejna ścieżka naukowa, którą należałoby przebadać.

Czemu mają służyć Pani obserwacje?

– Uzyskane wyniki pozwolą na poszerzenie istniejącej wiedzy dotyczącej procesów degradacyjnych włosów, co może przyczynić się do częstszego wykorzystywania ich w dochodzeniach śledczych. Podczas projektu podejmiemy próbę ustalenia czasu powstawania zmian degradacyjnych, co być może umożliwi stworzenie modelu rozkładu włosa.

Czyli można będzie np. określić czas zgonu?

– Na to liczmy. Chcielibyśmy, żeby to badanie było w podstawą do stworzenia nowego narzędzia w kryminalistyce. Chcemy, żeby na podstawie włosa, mógł być w przyszłości oceniany czas zgonu, bądź czas w którym włos został wyrwany, na przykład podczas jakieś szarpaniny. Ma to szczególne znaczenie, ponieważ włosy znacząco się różnią od częściej wykorzystywanych śladów biologicznych (np. krew, ślina). Są zdecydowanie bardziej wytrzymałe, więc mogą być wykorzystane dłużej niż w przypadku pozostałych materiałów biologicznych.

Czy ogląda Pani czasem seriale kryminalne?

– Zdarzało mi się oglądać seriale kryminalne. Ze względu na to, że z wykształcenia jestem antropologiem z zaciekawieniem oglądałam „Kości”, choć zdawałam sobie sprawę z tego, że techniki wykorzystywane w serialu są mocno ubarwione. Bardzo lubię słuchać podcastów kryminalnych, które opowiadają o konkretnych przypadkach i metodach, jakie wykorzystano do rozwiązania sprawy.

Wciąż poszukujecie ochotników z włosami?

– Tak, zapraszamy!

Rozmawiała Katarzyna Górowicz-Maćkiewicz

Więcej o badaniach na stronie.