Podstawa prawna

Podstawa prawna do realizacji zadań obrony cywilnej

Ustawa z dnia 5 grudnia 2024 r. o ochronie ludności i obronie cywilnej

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 stycznia 2025 r. w sprawie szczegółowej zawartości Programu Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej

Obrona cywilna to realizacja zadań określonych w art. 61 lit. a Protokołu dodatkowego do Konwencji Genewskich z 12 sierpnia 1949 r. dotyczącego ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych (Protokół I), sporządzonego w Genewie dnia 8 czerwca 1977 r. (Dz. U. z 1992 r. poz. 175 oraz z 2015 r. poz. 1056), zwanego dalej „Pierwszym Protokołem dodatkowym do Konwencji Genewskich z 12 sierpnia 1949 r.”, mająca na celu ochronę ludności cywilnej przed zagrożeniami wynikającymi z działań zbrojnych i ich następstw.

Z chwilą wprowadzenia stanu wojennego i w czasie wojny:

1) ochrona ludności staje się obroną cywilną;

2) organy ochrony ludności stają się organami obrony cywilnej;

3) podmioty ochrony ludności stają się podmiotami obrony cywilnej;

4) zasoby ochrony ludności stają się zasobami obrony cywilnej.

1. W rozumieniu protokołu określenie „obrona cywilna” oznacza wypełnianie wszystkich lub niektórych z wymienionych niżej zadań humanitarnych, mających na celu ochronę ludności cywilnej przed niebezpieczeństwami wynikającymi z działań zbrojnych lub klęsk żywiołowych i przezwyciężanie ich bezpośrednich następstw, jak też zapewnienie warunków koniecznych do przetrwania:

· służba ostrzegawcza,

· ewakuacja,

· przygotowanie i organizowanie schronów,

· obsługa środków zaciemniania,

· ratownictwo,

· służby medyczne, włączając w to służby medyczne oraz opiekę religijną,

· walka z pożarami,

· wykrywanie i oznaczanie niebezpiecznych stref,

· odkażanie i inne podobne działania ochronne,

· zapewnianie doraźnych pomieszczeń i zaopatrzenia,

· doraźna pomoc w celu przywrócenia i utrzymania porządku w strefach dotkniętych klęskami,

· doraźne przywrócenie działania niezbędnych służb użyteczności publicznej,

· doraźne grzebanie zmarłych,

· pomoc w ratowaniu dóbr niezbędnych do przetrwania,

· dodatkowe rodzaje działalności niezbędne do wypełnienia któregoś z zadań wyżej wymienionych, w tym planowanie i prace organizacyjne.

2. Cel obrony cywilnej

Obrona cywilna ma na celu:

· ochronę ludności, zakładów pracy, urządzeń użyteczności publicznej i zabytków,

· ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny; współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków.

Obowiązki obywateli w zakresie obrony cywilnej polegają na:

· służbie w OC,

· edukacji dla bezpieczeństwa,

· szkoleniu w zakresie powszechnej samoobrony ludności.

3. Formacje obrony cywilnej

Podstawowymi jednostkami organizacyjnymi przeznaczonymi do wykonywania zadań obrony cywilnej są formacje obrony cywilnej. Formacje tworzą w drodze rozporządzenia ministrowie, a wojewodowie, starostowie, wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast) – w drodze zarządzenia uwzględniając w szczególności:

· skalę występujących zagrożeń,

· rodzaj formacji i przeznaczenie,

· stan osobowy i organizację wewnętrzną.

Formacje obrony cywilnej mogą tworzyć także pracodawcy.

4. Ochrona ludności obejmuje:

· zapewnienie stosowania prawa państwowego i międzynarodowego w dziedzinach związanych z ochroną praw człowieka i życia ludzkiego, mienia i dóbr kultury oraz środowiska jego bytowania;

· zapewnienie odpowiedniego poziomu gotowości sił i środków ochrony ludności;

· reagowanie na zdarzenia dnia codziennego o charakterze nagłym, stanowiące zagrożenie o małym (lokalnym) stopniu intensywności i usuwania ich skutków;

· zapobieganie sytuacjom o charakterze kryzysowym i przygotowywanie się do ich rozwiązywania, poprzez stworzenie społecznie akceptowanych warunków funkcjonowania ludności w czasie kryzysu;

· wspieranie operacji pokojowych sił zbrojnych w czasie pokoju, także wspierania międzynarodowych akcji humanitarnych.