Pożegnanie akademickie Profesora Floriana Śmiei
Mam zaszczyt zaprosić na pożegnanie akademickie Profesora Floriana Śmiei (1925-2019) – doktora honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego odznaczonego Cruz de Encomienda de la Orden de Isabella Católica przez Filipa VI, króla Hiszpanii – połączone z nadaniem Jego imienia sali wykładowej 4.1 w Instytucie Filologii Romańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego.
Uroczystość odbędzie się 12 września 2023 r. (wtorek) w Instytucie Filologii Romańskiej, plac Biskupa Nankiera 4, o godzinie 12:00 w sali 3.2.
prof. dr hab. Beata Baczyńska
Dyrektor Instytutu Filologii Romańskiej UWr
Przewodnicząca RDN Literaturoznawstwo UWr
Uroczystości pogrzebowe prof. Floriana Śmiei, zmarłego w Kanadzie 4 września 2019 r.,
odbędą się w kościele pw. Bożego Ciała w Zabrzu-Kończycach 9 września 2023 r. (sobota) o godz. 10:00.
Profesor Florian Śmieja urodził się 22 sierpnia 1925 r. w Kończycach k. Zabrza, zmarł 4 września 2019 r. w Mississauga w Kanadzie. Był wybitnym hispanistą, poetą, tłumaczem i redaktorem ważnych emigracyjnych pism literackich. W 2015 r. otrzymał honorowy doktorat Uniwersytetu Wrocławskiego.
Florian Śmieja urodził się w dwudziestoleciu międzywojennym na przedmieściach Zabrza, po polskiej stronie, na którą jego rodzice pochodzący ze Śląska Opolskiego przenieśli się po powstaniach i po wytyczeniu granicy. Uczył się w Kończycach, potem w gimnazjum w Tarnowskich Górach.
Podczas okupacji, jako 15 letni chłopiec, został wywieziony na roboty do Meklemburgii. Pod koniec wojny trafił do Belgii, gdzie po wyzwoleniu przez aliantów wstąpił do brygady generała Maczka. Po demobilizacji nie wrócił do kraju. W 1947 zdał maturę w Szkocji, w 1950 zdobył licencjat z literatury w irlandzkim Cork, a w 1955 magisterium z filologii hiszpańskiej na londyńskim King’s College.
Tam też Florian Śmieja obronił doktorat pod kierunkiem Alexandra Parkera, sławy światowej hispanistyki. Rozprawa pt. „Alonso de Ledesma and the Rise of the Religious Concepto” (Alonso de Ledesma i powstanie konceptu religijnego) została obroniona w 1962. Następnie wykładał w London School of Economics, na uniwersytecie w Nottingham, a od 1969 r. na University of Western Ontario w kanadyjskim London.
Jako badacz wywodzący się z brytyjskiej szkoły hispanistycznej zajmował się literaturą baroku, śledził hiszpańskie wątki w kulturze polskiej, a także polskie tematy w hiszpańskim teatrze religijnym. Do jego najważniejszych osiągnięć należą edycje krytyczne, m.in. komedii Miguela de Cervantesa El rufián dichoso (wyd. 1977) czy nieznanych wcześniej utworów barokowego dramatopisarza Agustina Moreto, twórcy i współtwórcy blisko stu tekstów, należącego do tzw. szkoły Calderóna: El lego del Carmen (wyd. 1970) i Antes morir que pecar (San Casimiro) (wyd. 1992). Ten ostatni poświęcony jest postaci polskiego świętego, królewicza Kazimierza Jagiellończyka, przedstawionego jako męczennik czystości cielesnej, co wskazuje na drugi, równie ważny obszar zainteresowania Floriana Śmieji – literackie kontakty pomiędzy Polską a Hiszpanią rozumiane jako wzajemne wpływy, obecność wątków polskich w piśmiennictwie hiszpańskim oraz recepcja autorów hiszpańskich, w szczególności dramaturgów Złotego Wieku, na naszych terenach.
Istotne miejsce zajmują tu artykuły – ogłaszane w najważniejszych światowych periodykach hispanistycznych i filologicznych – przypominające wkład mało znanych lub zapomnianych Polaków w rozwój kultury europejskiej, jak przekłady św. Jana od Krzyża na łacinę dokonane przez Andrzeja Brzechwę, wpływ teorii Kazimierza Sarbiewskiego na hiszpańskiego konceptystę Baltasara Graciána, a także publikacje odsłaniające nieznane wcześniej szczegóły adaptacji i wystawień hiszpańskich tekstów dramaturgicznych m.in. Juana de Flores, ale przede wszystkim Pedro Calderona de la Barca – Śmieja odkrył dowody obecności jego sztuk na scenach XVIII- i XIX-wiecznego Lwowa. Inną grupę stanowią studia i szkice poświęcone obrazom Hiszpanii i Hiszpanów przytaczanym przez polskich podróżników, w tym królewicza Władysława Wazę, świadka oblężenia Bredy, a także charakterystyce polskich postaci występujących w literaturze hiszpańskiej, jak św. Jacek Odrowąż, św. Stanisław czy Jan III Sobieski, bądź opisom Polski i Polaków w utworach Cervantesa czy Pedra de Alarcóna.
Od lat 50 Florian Śmieja był równocześnie aktywnym uczestnikiem polskiego życia kulturalnego na emigracji. Opublikował kilkanaście książek poetyckich, a także kilka tomów szkiców i wspomnień. Współzałożył i prowadził londyńskie pisma literackie „Merkuriusz Polski” i „Kontynenty”, współpracował z „Wiadomościami”, „Kulturą”, „Związkowcem”. Po odwilży, jak wielu emigrantów z jego pokolenia, stopniowo nawiązywał kontakty w kraju, publikował w „Tygodniku Powszechnym” i „Więzi”. Dla Wydawnictwa Literackiego przekładał prozę hiszpańskojęzyczną, m.in. arcytrudną stylistycznie powieść Czas milczenia Luisa Martina-Santosa.
Po upadku żelaznej kurtyny pobyty Floriana Śmieji w Polsce stały się dłuższe, a kontakty nabrały oficjalnego wymiaru. Na zaproszenie Piotra Sawickiego, kierującego świeżo uruchomionymi studiami hispanistycznymi we Wrocławiu, od 1991 r. przez siedem kolejnych lat Florian Śmieja spędzał jeden zwykle letni semestr w Instytucie Filologii Romańskiej naszego Uniwersytetu. Prowadził tu zajęcia z literatury hiszpańskiej Złotego Wieku, kierował licznymi pracami magisterskimi, przyczyniał się do rozwoju naukowego młodej kadry hispanistycznej. W 2005 ukazała się książka Rzeczywiste i możliwe. Rozmowy z Florianem Śmieją, autorstwa wrocławskich hispanistów Marcina Kurka i Justyny Ziarkowskiej. Wydawane w IFR pismo hispanistyczne „Estudios Hispánicos” dedykowało mu dwa numery – pierwszy z okazji 70-tych urodzin (1997), drugi z okazji przyznania honorowego doktoratu Uniwersytetu Wrocławskiego w 2015 r. Wtedy też po raz ostatni gościł na Śląsku i w Polsce. W Auli Leopoldina odebrał wówczas z rąk Ambasadora Hiszpanii przyznane mu przez Filipa VI, króla Hiszpanii, odznaczenie Cruz de Encomienda de la Orden de Isabel la Católica (Krzyż Komandorski Orderu Izabeli Katolickiej) za zasługi na rzecz upowszechniania kultury i literatury hiszpańskiej.
Rada Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Wrocławskiego uchwałą nr 106/2023 z dnia 20 czerwca 2023 r. nadała imię prof. dr. dr. honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego Floriana Śmiei sali nr 4.1, mieszczącej się w budynku przy pl. Biskupa Nankiera 4 we Wrocławiu w Instytucie Filologii Romańskiej na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Uroczyste nadanie imienia odbędzie się 12 września 2023 r.
(sporządził Marcin Kurek, 30.01.2023)
