Tom V – Problemy i hipotezy systemowej teorii kultury. Podstawy empirycznych badań tekstów i kultury, Michael Fleischer
Po okresie dominacji badań prowadzonych w wyspecjalizowanych dyscyplinach nauki przy użyciu redukcjonistycznej metodologii, kilkanaście ostatnich lat to czas stałego wzrostu zainteresowania ujęciami całościowymi, starającymi się przedstawić zjawiska i procesy w ich złożoności.
Książka Michaela Fleischera jest nowatorską próbą całościowego ujęcia zjawisk kulturowych z czterech powodów. Po pierwsze – jest to koncepcja obejmująca zasięgiem rozmaite typy kultur, subkultur, procesów kulturowych. Po drugie – łączy wyniki oddzielnie dotychczas prowadzonych badań z semiologii, literaturoznawstwa, teorii kultury i teorii systemów. Po trzecie – łączy teoretyczny i empiryczny nurt badań nad zjawiskami kulturowymi. Wreszcie – po czwarte – przedstawia procesy kulturowe w szerszym kontekście ewolucyjnych procesów biologicznych a nawet termodynamicznych.
Zawartość książki dzieli się na trzy częściowo nakładające się obszary. Pierwszy to wykład podstawowych zasad teorii systemów. Następny obszar dotyczy świata drugiej rzeczywistości. Trzecim obszarem jest egzemplifikacja przedstawionych tez.
Jak wiele nowatorskich prac, książka Michaela Fleischera stawia więcej pytań niż odpowiedzi – wskazuje na to sam autor w jej tytule. Opracowaniom całościowym grozi eklektyzm, zbyt powierzchowne, a niekiedy wręcz prymitywne traktowanie wyników różnych gałęzi nauki. Często są one zlepkiem luźnych faktów, płytkich wniosków i błędnych tez. Wydaje się, że wszystkich tych niebezpieczeństw uniknął w swojej książce Michael Fleischer.