Starodruk Johanna Dryandera o zdrowym stylu życia
Z okazji Światowego Dnia Zdrowia, który obchodziliśmy w niedzielę, Biblioteka Uniwersytecka prezentuje niezwykły starodruk Johanna Dryandera (1500-1560), wybitnej osobowości, profesora medycyny i matematyki w Marburgu. Jego innowacyjne podejście do edukacji medycznej stanowiło znaczący wkład w rozwój wiedzy o anatomii człowieka. Dryander był również jednym z pierwszych, którzy stosowali ilustracje jako sposób dokumentowania i nauczania anatomii. Te drzeworyty nie tylko służyły jako wizualne uzupełnienie tekstów medycznych, ale stanowiły też ważny wkład w rozwój medycznych publikacji edukacyjnych.
Jego dzieło Artznei Spiegel miało charakter poradnikowy. Obejmowało szeroki zakres wiedzy medycznej. Dryander poruszał w nim kwestie zdrowego stylu życia, proponując rady dotyczące diety i aktywności fizycznej, co pokazuje, jak ważna była dla niego profilaktyka i całościowe podejście do zdrowia. Zalecenia, jak unikanie snu po posiłku czy uwagi na temat złego wpływu czosnku i cebuli na pamięć, są świadectwem jego prób zrozumienia wpływu diety na zdrowie. Propagował Dryander pieczywo z czystych mąk, co miało ułatwiać trawienie, natomiast w kwestii mięsa polecał wybierać wieprzowinę (młoda), zdrową i łatwostrawną. Jeśli jaja, to tylko od kur. Według medyka należało spożywać tylko jaja świeże, które są małe i podłużne w kształcie. Gotowane miały być mniej pożywne niż smażone, choć skuteczniejsze jako składnik diety w stanach chorobowych. Wino należało do zdrowych i pokrzepiających trunków, szczególnie z dodatkiem ziół, pod warunkiem jednak, że nie było spożywane bezpośrednio po kąpieli (trzeba się ochłodzić, a następnie degustować). Dzieciom natomiast zdecydowanie nie należało podawać tego trunku, nawet zmieszanego z wodą. Uczonym radził, aby spacerowali codziennie rano przed posiłkiem.
Oprócz porad życiowych i dietetycznych, Dryander oferował również receptury między innymi na dobry ocet, musztardę czy maść na porost włosów. Wskazywał na lecznicze właściwości jabłek (miały zbawienny wpływ na skórę i serce). Truskawki doskonale wpływały na przemianę materii. Podobnie sprawa miała się z czereśniami. Śliwki zostały wymienione z kolorów i smaków, ale nie wszystkie były uznane za zdrowe dla organizmu. Część z nich szkodziła na żołądek i wątrobę.
Wizualizacja ogrodów leczniczych, z roślinami uprawianymi w formalnych miejscach, wskazuje na zainteresowanie autora zielarstwem i botaniką jako ważnymi elementami medycyny. Miało to przełożenie również na zachwalanie miodu, który pochodził od pszczół, nie od os. Konkretne kwiaty i rośliny nadawały miodom pożądane właściwości lecznicze.
Dryander poruszał też temat uroskopii i upuszczania krwi. Sporo miejsca poświęcił ciąży i porodowi, samym przygotowaniom do porodu, a także opiece okołoporodowej. Przedstawienie narzędzi chirurgicznych na rycinach na koniec dzieła pokazuje, jak ważne było dla Dryandera połączenie teorii z praktyką medyczną.
Dryander był postacią, która w znaczący sposób przyczyniła się do rozwoju medycyny, szczególnie w zakresie anatomii, botaniki leczniczej i holistycznego podejścia do zdrowia. Jego prace, wzbogacone o ilustracje, nie tylko edukowały współczesnych mu lekarzy, ale stanowiły też podstawę wiedzy dla przyszłych pokoleń medyków.
Egzemplarz, który posiada Biblioteka w Oddziale Starych Druków pochodzi z 1557 roku. Opatrzony jest notatkami autora dzieła.
sygn. 406609
Autorzy tekstu: Anna Szczotka-Sobiecka, Grzegorz Pawlik, czytelnia Zbiorów Specjalnych BUWr.
