Wrocławska Wolność 2025 [RELACJA]
W piątek 13 czerwca 2025 roku odbyła się uroczysta gala, podczas której wręczono odznaczenia „Wrocławska Wolność”. Uhonorowano nią 34 osoby, które angażowały się w działalność opozycyjną przed 1989 rokiem.
Odznaka honorowa „Wrocławska Wolność” przyznawana jest osobom, które w okresie dyktatury komunistycznej przed 1989 rokiem, będąc członkami społeczności Uniwersytetu Wrocławskiego stawały w obronie podstawowych wartości, takich jak wolność, prawda, sprawiedliwość, godność człowieka.
Gości w Oratorium Marianum powitał Rektor UWr prof. dr hab. Robert Olkiewicz oraz przewodniczący Kapituły odznaki „Wrocławska Wolność” prof. dr hab. Jan Sobczyk.
Uroczystość uświetnił występ chóru „Gaudium” z udziałem solisty Artura Caturiana, pod dyrekcją prof. Alana Urbanka. Artyści przenieśli publiczność w lata 80-te.
Ale zanim to nastąpiło wykład wygłosił prof. Jakub Tyszkiewicz.
Prof. Jakub Tyszkiewicz jest laureatem 9. edycji konkursu „Książka Historyczna Roku” w kategorii „Najlepsza książka naukowa poświęcona dziejom Polski i Polaków w XX wieku”. Wyróżniona książka nosi tytuł „Rozbijanie Monolitu. Polityka Stanów Zjednoczonych wobec Polski 1945-1989”. Autor przedstawił w niej całościową politykę Stanów Zjednoczonych wobec Polski zdominowanej przez komunistów i tej tematyki dotyczył również wykład, po którym wręczono odznaczenia „Wrocławska Wolność”.
Lista osób uhonorowanych odznaczeniem „Wrocławska Wolność”:
Krzysztof Albin
Od 1982 roku działał w opozycji antykomunistycznej we Wrocławiu. Uczestnik demonstracji w stanie wojennym, kolporter niezależnych wydawnictw. Od 1985 roku członek Ruchu „Wolność i Pokój”, współorganizator głodówki w Podkowie Leśnej (1985). W latach 1986–1989 współzałożyciel grupy „Dwunastka” wspierającej legalizację NZS i organizującej strajki na UWr. W latach 1987–1990 współtwórca i rzecznik prasowy Pomarańczowej Alternatywy oraz redaktor gazetki „Prolet”. Kilkakrotnie zatrzymywany przez SB.
Dariusz Boho
Student prawa na Uniwersytecie Wrocławskim w latach 80. Aktywny działacz NZS, organizator kolportażu wydawnictw drugiego obiegu, kurier Warszawa-Kraków. Członek redakcji podziemnego pisma „CDN”. Dokumentował strajk studencki na UWr w 1988 roku. Po studiach działał w NSZZ „Solidarność” na Śląsku, następnie pracował w policji, dziennikarstwie lokalnym i administracji.
Liliana Cosel (z domu Rzemykowska)
Absolwentka prawa Uniwersytetu Wrocławskiego w 1990 roku. Podczas studiów aktywnie działała w NZS, uczestniczyła w akcjach opozycyjnych i organizacji Pomarańczowej Alternatywy. Kolportowała ulotki, pomagała zatrzymanym przez SB. W 1989 roku współorganizowała Festiwal Czechosłowackiej Sztuki Niezależnej we Wrocławiu.
Andrzej Dąbrowski
Pracownik Uniwersytetu Wrocławskiego na Wydziale Fizyki i Astronomii. W latach 1981-1989 aktywnie działał w strukturach podziemnej Solidarności na terenie Wrocławia. Uczestniczył w strajkach i manifestacjach. Współorganizator zbiórek i akcji pomocowych dla rodzin osób represjonowanych. Od grudnia 1991 roku aż do czasu przejścia na emeryturę pełnił funkcję Przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” Uniwersytetu Wrocławskiego.
Jacek Drobny (pośmiertnie)
Student geografii i filozofii Uniwersytetu Wrocławskiego (1977–1988). Działacz opozycji – współzałożyciel Ruchu Nowej Kultury, organizator strajków solidarnościowych, redaktor oraz kolporter podziemnych pism. Internowany w stanie wojennym (1982). Założyciel Samorządu Studenckiego Uniwersytetu Wrocławskiego. Działacz podziemnego NZS i animator ruchu samokształceniowego studentów. Został odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności (2013).
W jego imieniu odznaczenie odebrali Marta i Józef Drobni.
Dariusz Duda
Student administracji na Uniwersytecie Wrocławskim (1985–1990). Działacz NZS, drukarz i kolporter wydawnictw podziemnych, członek podziemnego Zarządu NZS na Wydziale Prawa i Administracji. Uczestnik strajków studenckich (1988, 1989), współorganizator jawnej działalności NZS. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (2010).
Piotr Gaglik
Starszy asystent na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Wrocławskiego w latach 1984–1989. W okresie PRL angażował się w działalność opozycyjną, współpracując z Niezależnym Zrzeszeniem Studentów (NZS) na swoim wydziale. Był również związany z ruchem „Solidarność Walcząca”. Pod pseudonimem Jan Roński publikował artykuły w prasie podziemnej, w tym w pismach „Z dnia na dzień” oraz „Ogniwo”. Jego mieszkanie stanowiło jedno z miejsc spotkań dla działaczy opozycyjnych.
Beata Giermek (Wojciechowska)
Studentka pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego. W drugiej połowie lat 80., pod panieńskim nazwiskiem Wojciechowska, zaangażowała się w działania Ruchu “Wolność i Pokój” – studenckiego ruchu pokojowego sprzeciwiającego się przymusowej służbie wojskowej, eksperymentom broni jądrowej oraz ingerencji państwa w życie obywatelskie.
Ewa Gurbiel
Absolwentka Uniwersytetu Wrocławskiego (1970), doktor nauk matematycznych (1979), pracowniczka naukowa UWr (1970–2013). W 1968 roku uczestniczka strajku okupacyjnego na UWr oraz manifestacji w 1982 roku. W stanie wojennym współpracowała z RKS NSZZ „Solidarność” Dolny Śląsk, działała w podziemnym ruchu wydawniczym, organizowała spotkania opozycji i pomagała osobom internowanym.
Lothar Herbst (pośmiertnie)
Polski poeta, filolog, działacz opozycji demokratycznej we Wrocławiu. Absolwent filologii polskiej UWr w 1967 roku, następnie zatrudniony w Uniwersytecie aż do roku 1992. Redaktor pism studenckich i podziemnych (m.in. „Solidarność Dolnośląska”, „Obecność”, „Walka”). W latach 70. i 80. związany z opozycją, Komitetem Obrony Robotników, Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela i „Solidarnością”. Internowany w stanie wojennym, aresztowany i represjonowany. Autor tomów poezji, m.in. Pejzaże (1970), Przypisy do człowieka (1971), Wyznania (1981). Odznaczony Krzyżem Oficerskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
W jego imieniu odznaczenie odebrał syn Krystian Herbst.
Krzysztof Kawalec
Krzysztof Kawalec od 1977 roku był współpracownikiem Studenckiego Komitetu Solidarności Uniwersytetu Wrocławskiego. Jesienią 1980 roku był współzałożycielem NZS UWr. Współtworzył w 1981 r. wydawnictwo NZS Uniwersytetu. Od czerwca 1982 r. był działaczem Solidarności Walczącej. W latach 1982 1984 prowadził punkt druku oraz kolportażu materiałów bezdebitowych. W drukarni powielano wydawnictwa: „Solidarność Walcząca” i „Biuletyn Dolnośląski”.
Urszula Kochanowska
Studentka polonistyki Uniwersytetu Wrocławskiego w latach 80., działaczka opozycyjna Ruchu „Wolność i Pokój”. Zaangażowana w protesty przeciw przymusowej służbie wojskowej i represjom wobec opozycji. Szczególnie aktywna w pomocy rodzinom i represjonowanym górnikom po strajkach 1988 roku. Jej działalność stanowiła ważny element ruchu obywatelskiego przeciw przemocy i autorytaryzmowi w PRL.
Bogusław Kokurewicz (pośmiertnie)
Aktywny członek podziemnej „Solidarności” we Wrocławiu (1981–1988). Współpracował z Komitetem Strajkowym UWr i Regionalnym Komitetem Strajkowym Dolny Śląsk. Organizował schronienia dla ukrywających się działaczy, sprowadzał i przechowywał sprzęt techniczny do podziemnych audycji radiowych. Pełnił funkcję łącznika między lokalnymi strukturami a regionem oraz organizował kontakty z delegacjami zagranicznymi.
W jego imieniu odznaczenie odebrał syn Tomasz Kokurewicz.
Tomasz Kokurewicz
Wiceprzewodniczący NZS na kierunku biologia Uniwersytetu Wrocławskiego, współorganizator strajków studenckich w 1981 r. Kurier „Radia Solidarność Wrocław”, odpowiedzialny za dostawy części i funduszy do produkcji nadajników. Organizator małej podziemnej drukarni i kolporter prasy podziemnej. Aresztowany w czerwcu 1982, internowany w obozie w Głogowie. Po zwolnieniu poddany inwigilacji i przesłuchaniom.
Aleksander Koll
Absolwent Wydziału Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego. Pracował w Katedrze Chemii Fizycznej UWr. W latach 70. członek Rady Zakładowej ZNP i społeczny inspektor pracy. Od 1980 przewodniczący koła „Solidarności” w Instytucie Chemii UWr. Internowany w 1982 r. za organizację protestu przeciw stanowi wojennemu. Po zwolnieniu angażował się w działania społeczne m.in. promował 11 listopada jako święto państwowe. Odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności.
Marek Krukowski
Absolwent Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego. Aktywista opozycji antykomunistycznej: represjonowany od 1976 r., współzałożyciel NZS Akademii Medycznej, uczestnik strajków i głodówek w latach 80. Działacz Ruchu Wolność i Pokój. Po 1996 pracownik naukowy Akademii Rolniczej, a potem Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Autor ekspertyz środowiskowych i współautor „Atlasu terenów zalewowych doliny Odry”.
Mirosława Kubasiewicz
Aktywna działaczka opozycyjna w latach 80., studentka anglistyki Uniwersytetu Wrocławskiego. Jej mieszkanie stanowiło centrum spotkań opozycyjnych środowisk we Wrocławiu. Łączniczka Regionalnego Komitetu Strajkowego, tłumaczka tekstów podziemnych i organizatorka seminariów w ramach Ruchu „Wolność i Pokój”. Współpracowała z organizacjami pacyfistycznymi Europy Zachodniej.
Zbigniew Kurpios (pośmiertnie)
Członek NSZZ „Solidarność” od 1980. Kurier i kolporter informacji oraz prasy podziemnej. Organizator mieszkań dla ukrywających się działaczy. W 1983 zatrzymany i przesłuchiwany przez SB. W 1989 uczestnik służby porządkowej podczas wizyty Lecha Wałęsy na Uniwersytecie Wrocławskim.
W jego imieniu odznaczenie odebrała Anna Kurpios, żona Odznaczonego.
Piotr Maciejewski (pośmiertnie)
Absolwent Wydział Historii Uniwersytetu Wrocławskiego. Działacz NZS, związany z podziemnym wydawnictwem „Profil”. Po 1989 w dalszym ciągu wspierał publikacje „Profilu”, a zwłaszcza serię biografii działaczy wrocławskiej Solidarności. Długoletni prezes Fundacji Lubiąż, zaangażowany w ochronę zabytków.
Andrzej Manasterski
Student historii Uniwersytetu Wrocławskiego (1985–1990), kolporter podziemnej prasy, ulotek Solidarności i NZS. Uczestnik demonstracji i strajków na Uniwersytecie Wrocławskim w latach 1985–1989, m.in. w straży strajkowej. Po aresztowaniu przywódcy Solidarności Walczącej prowadził akcje ulotkowe. Odznaczony medalem „Niezłomni” (2015) za działalność opozycyjną.
Andrzej Morawiecki (pośmiertnie)
Dr hab. nauk biologicznych, dyrektor Instytutu Mikrobiologii na Wydziale Nauk Biologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego w latach 90. Aktywny działacz podziemnej Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” podczas stanu wojennego, a także uczestnik krajowej Komisji Nauki podziemnej „Solidarności”.
Odznaczenie w jego imieniu odebrała dr Joanna Łubocka, prof. UWr – Prodziekan ds. studenckich WNB.
Sławomir Krzysztof Opasek
Starszy bibliotekarz Biblioteki Uniwersytetu Wrocławskiego od 1986 roku. Aktywnie uczestniczył w działaniach Ruchu „Wolność i Pokój” od 1987 roku organizując protesty ekologiczne, sprzeciw wobec służby wojskowej oraz demonstracje antyradzieckie. Kolportował prasę podziemną, posiada legitymację działacza opozycji antykomunistycznej.
Jacek Protasiewicz
Absolwent Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Wrocławskiego. Działacz NZS (1986–1991), drukarz, kolporter i redaktor podziemnych pism, organizator wielu akcji Pomarańczowej Alternatywy i strajków studenckich w latach 1988–1989. Represjonowany przez SB w latach 1988–1989. Uczestnik strajków na UWr.
Dariusz Przybytek
Student Uniwersytetu Wrocławskiego (1984–1989), działacz podziemnych struktur Centrum Informacyjnego Solidarności Dolnego Śląska. Prowadził konspiracyjną sortownię podziemnych wydawnictw, rozsyłanych na cały region. Współpracował z Rafałem Pestkowskim, Januszem Grzelakiem i Januszem Laską. Działalność opozycyjna została potwierdzona decyzją Urzędu do Spraw Kombatantów z 2023 r. oraz odznaczeniem, Krzyżem Wolności i Solidarności (2024).
Paweł Raczyński
Od 1987 r. współpracownik Ruchu Wolność i Pokój. Uczestnik akcji ekologicznych (protesty przeciwko działalności hut w Siechnicy i Oławie) oraz akcji blokady transportu reaktora sowieckiego. Publicznie spalił książeczkę wojskową (1988), brał udział w proteście głodowym i obronie mnichów buddyjskich. Organizator pierwszego w bloku wschodnim marszu wielkanocnego (1989), przedstawiciel WiP w Komitecie Obywatelskim Wrocławia oraz członek stowarzyszenia Objector od 1988. Uczestnik akcji Pomarańczowej Alternatywy.
Agata Saraczyńska
Jeszcze w czasach licealnych dołączyła do Ruchu Nowej Kultury, uczestniczyła w akcjach społecznych (*Mak Narkomania Śmierć*, który doprowadzić miał do zakazu niekontrolowanej uprawy maku, czy w pacyfistycznych, jak w sprawie zakazu produkcji zabawek militarnych pod hasłem *Nie strzelaj do mnie nawet dla zabawy*). Brała udział w przygotowaniach pierwszego wrocławskiego Marszu Pokoju w 1981 roku. W czasie studiów na historii sztuki brała udział i współtworzyła działania Pomarańczowej Alternatywy, Ruchu Wolność i Pokój – była uczestniczką protestów, redagowała podziemne pismo WiPek. Dołączyła też do grupy kurierów w ramach Solidarności Polsko-Czechosłowackiej.
Była zaangażowana w tworzenie drugiego, niezależnego obiegu kultury – akcji, wydawnictw, wystaw, pokazów – pozainstytucjonalnego, poza kontrolą i obowiązującym zgodami cenzury.
Andrzej Solecki
Członek Komitetu Założycielskiego Solidarności w Instytucie Nauk Geologicznych UWr (1980), sekretarz koła związku. Podczas stanu wojennego kontynuował działalność podziemną: zbierał składki, rozprowadzał literaturę, przepisywał audycje Radia Wolna Europa. Po zatrzymaniu (1984) współpracował z Solidarnością Zakładów Dolmelu, redagując gazetkę „Odrodzenie”. Po legalizacji Solidarności przewodniczący koła w Instytucie Nauk Geologicznych, aktywny działacz do dziś.
Marian Szczęśniak
Student Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego w latach 70., działacz opozycji demokratycznej. Kluczowy organizator mszy w intencji zamordowanego Stanisława Pyjasa (1977). Wykorzystywał ciemnię fotograficzną do powielania wydawnictw podziemnych i współpracował z Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCIO), wspierając dystrybucję materiałów opozycyjnych.
W jego imieniu odznaczenie odbierze prof. Jan Sobczyk
Andrzej Jerzy Szmajke (pośmiertnie)
Absolwent psychologii na Uniwersytecie Wrocławskim. Podczas studiów brał udział w różnych działaniach samokształceniowych. W latach 1980-85 przewodniczący NSZZ Solidarność w Instytucie Psychologii UWr. Współpracował z wydawnictwami podziemnymi (zajmował się kolportażem, magazynowaniem papieru). Organizował wsparcie finansowe dla osób represjonowanych związanych z Instytutem Psychologii. Zorganizował siatkę informacyjno-kolportażową, a przygotowane informacje publikowane były w serwisie informacyjnym “Z dnia na dzień”.
W jego imieniu odznaczenie odebrała żona Krystyna Szmajke.
Marek Szwad ps. Mamut (pośmiertnie)
Uczeń XI LO we Wrocławiu, współpracownik Uczniowskiego Komitetu Odnowy Społecznej (1980–81), kolporter prasy podziemnej od 1981, uczestnik manifestacji i starć z ZOMO. Członek Solidarności Walczącej – Kotwica (od 1982), organizator konspiracyjnych spotkań młodzieżowych. Student Akademii Rolniczej i UWr, uczestnik Pomarańczowej Alternatywy i strajków studenckich. Rozpracowywany przez SB w latach 1988–90. W jego imieniu odznaczenie odbierze Joanna Szwad.
Paweł Wrabec
Uczestnik Uczniowskiego Komitetu Odnowy Społecznej „Ukos” (1980–81), kolporter podziemnej prasy od 1982 r. Aresztowany i pobity przez SB w 1983 za fotografowanie milicji. W latach 1985–89 łącznik i kurier NSZZ „Solidarność”, współorganizator konspiracyjnych spotkań. Uczestnik strajków studenckich (1988), agitator na zakładach pracy, kurier do Stoczni Gdańskiej, przekazując informacje od Władysława Frasyniuka o szykowanej próbie wzniecenia strajku solidarnościowego we Wrocławiu.
Anna Zawadzka (pośmiertnie)
Profesorka związana z Wydziałem Nauk Historycznych i Pedagogicznych UWr, była prodziekan i kierowniczka Pracowni Badań nad Czasem Wolnym oraz Zakładu Pedagogiki Społecznej. W stanie wojennym aktywna członkini podziemnej Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” UWr. Spotkania Komisji Zakładowej odbywały się w jej mieszkaniu na Biskupinie.
W imieniu pani Anny nagrodę odebrała prof. Alicja Szerląg.
Joanna Żak
Studentka filologii polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego w latach 80. Aktywistka Ruchu „Wolność i Pokój” od początku jego istnienia. Brała udział w organizacji i realizacji najważniejszych akcji Ruchu Wolność i Pokój we Wrocławiu i poza nim.
Artur Żurek
Absolwent psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego (1983–1988). Uczestnik demonstracji antykomunistycznych, zatrzymany 1 maja 1982 podczas demonstracji przy Zajezdni na ul. Grabiszyńskiej, internowany i umieszczony w ośrodku w Grodkowie. W okresie studiów kolportował wydawnictwa niezależne, wspierał działania na rzecz samorządu studenckiego oraz protesty przeciwko usuwaniu ze stanowisk pracowników UWr, zaangażowanych w działalność opozycyjną.
Uroczystość poprowadziła Katarzyna Górowicz-Maćkiewicz, rzeczniczka prasowa UWr.
Zdjęcia: Alina Metelytsia-Kolisnyk
Dodane przez: S.F.
Data publikacji: 16.06.2025
